. 1

1-1 اهمیّت دامپروری در ایران و جهان. 2

1-2 اهمیّت طیور در زندگی بشر. 2

1-3 اهمیّت، جایگاه و آمار صنعت طیور در ایران و جهان. 2

1-4 جایگاه رزماری و ویتامین E در تغذیه طیور. 3

1-5 بیان مساله. 4

1-6 اهداف تحقیق. 5

فصل دوم. 6

بررسی منابع. 6

2-1 کیفیّت گوشت.. 7

2-2 پراکسیداسیون چربی. 8

2-2-1 مرحله آغازین. 8

2-2-2 مرحله انتشار. 9

2-2-3 مرحله پایانی. 9

2-3 فاکتورهای موثر در پراکسیداسیون گوشت و فرآورده‌های گوشت.. 10

2-3-1 نقش آهن در پراکسیداسیون چربی. 11

2-3-2 اکسیداسیون میوگلوبین در غذاهای گوشتی. 12

2-3-3 نقش اکسی‌میوگلوبین در اکسیداسیون چربی. 13

2-3-4 نقش مت‌میوگلوبین در اکسیداسیون چربی. 13

2-3-5 نقش فریل‌میوگلوبین در اکسیداسیون چربی. 13

2-4 آنتی‌اکسیدان‌ها 14

2-5 آنتی‌اکسیدان‌های طبیعی. 14

2-5-1 اکلیل کوهی (رزماری) 15

2-5-1-1 اثرات سیتو توکسیک رزماری.. 16

2-5-1-2 اثر رزماری بر کیفیّت میکروبی گوشت.. 16

2-5-1-3 اثر آنتیاکسیدانی رزماری.. 16

2-5-2 ویتامین E. 17

2-5-2-1 اثرات ویتامین E. 17

2-6 اثر رزماری و ویتامین E بر کیفیّت و اکسیداسیون گوشت.. 18

2-7 اثر فارماکولوژیک رزماری.. 21

2-8 اثر رزماری بر عملکرد جوجه‌های گوشتی. 21

2-9 اثر ویتامین E بر سیستم ایمنی و عملکرد جوجه‌های گوشتی. 22

2-10 صفات مورد مطالعه در این طرح. 23

2-10-1 سیستم ایمنی. 23

2-10-1-1 ایمنی ذاتی. 24

2-10-1-1-1 ژنتیک… 24

2-10-1-1-2 جمعیت میکروبی. 24

2-10-1-1-3 مژههای سیستم تنفسی. 24

2-10-1-2 ایمنی اکتسابی. 25

2-10-1-2-1 ایمنی هومورال. 25

2-10-1-2-2 ایمنی سلولی. 25

2-10-1-3 ویژگی‌های سیستم ایمنی پرندگان. 26

2-10-1-4 بورس فابریسیوس.. 26

2-10-1-5 تیموس.. 27

2-10-1-6 مکانیسم پاسخ ایمنی. 27

2-10-1-7 آنتی بادی.. 28

2-10-1-8 انواع ایمونوگلوبولین. 28

2-10-1-8-1 ایمونوگلوبولین Y. 28

2-10-1-8-2 ایمونوگلوبولین M.. 29

2-10-1-8-3 ایمونوگلوبولین A. 29

2-10-1-9 ساختمان ایمونوگلوبولینها 29

2-10-2 کیفیّت لاشه جوجه‌های گوشتی. 30

2-10-3 فراسنجه‌های خونی. 30

فصل سوم. 32

مواد و روش‌ها 32

3-1 مکان و موقعیت انجام تحقیق. 33

3-2 مراحل آماده‌سازی سالن پرورش پیش از آغاز دوره پرورش.. 33

3-3 شرایط محیطی پرورش.. 33

3-3-1 دما 33

3-3-2 رطوبت.. 34

3-3-3 نور. 34

3-4 دانخوری و آبخوری.. 34

3-5 برنامه بهداشتی و واکسیناسیون. 34

3-6 تزریق محلول SRBC. 36

3-7 نمونه‌گیری.. 36

3-8 مدیریت دوره پرورش.. 36

3-9 تیمارهای آزمایشی. 37

3-10 طرح آماری آزمایش… 37

3-11 ترکیب مواد خوراکی و مغذی جیره‌های مورد استفاده در پرورش.. 38

3-12 ترکیب مواد پودر رزماری.. 43

3-13 فراسنجه‌های مورد آزمایش و روش اندازه‌گیری آن‌ ها 43

3-13-1 صفات مورد رکورد‌گیری و روش اندازه‌گیری عملکرد و تفکیک لاشه. 43

3-13-1-1 افزایش وزن. 43

3-13-1-2 مصرف خوراک… 43

3-13-1-3 ضریب تبدیل خوراک… 44

3-13-1-4 انرژی متابولیسمی مصرفی. 44

3-13-1-5 ضریب تبدیل انرژی متابولیسمی. 44

3-13-1-6 پروتئین مصرفی. 44

3-13-1-7 ضریب تبدیل پروتئین مصرفی. 44

3-13-1-8 هزینه خوراک لازم برای هر کیلوگرم افزایش وزن زنده 44

3-13-1-9 شاخص تولید. 44

3-13-2 تفکیک لاشه. 45

3-13-3 اندازه‌گیری فراسنجه‌های خونی. 45

3-13-3-1 اندازه‌گیری اسید اوریک… 46

3-13-3-2 اندازه‌گیری کلسترول کل. 46

3-13-3-3 اندازه‌گیری تری‌گلیسیرید. 46

3-13-3-4 اندازه‌گیری لیپوپروتئین با تراکم بسیارکم. 47

3-13-3-5 اندازه‌گیری لیپوپروتئین با تراکم بالا. 47

3-13-3-6 اندازه‌گیری لیپوپروتئین با تراکم کم. 47

3-13-3-7 اندازه‌گیری AST. 47

3-13-3-8 اندازه‌گیری ALT. 48

3-13-3-9 اندازه‌گیری پروتئین کل. 48

3-13-3-10 اندازه‌گیری آلبومین. 49

3-13-3-11 اندازه‌گیری گلوبولین. 49

3-13-4 اندازه‌گیری سیستم ایمنی. 49

3-13-4-1 آزمایش HI 49

3-13-4-2 روش انجام آزمایش HA. 49

3-13-4-3 روش انجام آزمایش HI 50

3-13-4-4 روش انجام آزمایش الایزا 50

3-13-4-5 روش انجام آزمایش SRBC. 51

3-13-5 کیفیّت گوشت.. 52

3-13-5-1 روش اندازه‌گیری TBA. 52

فصل چهارم. 53

نتایج. 53

4-1 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر عملکرد جوجه‌های گوشتی. 54

4-1-1 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر عملکرد جوجه‌های گوشتی در هفته اول. 54

4-1-1-1 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر خوراک مصرفی هفته اول. 54

4-1-1-2 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر افزایش وزن هفته اول. 54

4-1-1-3 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر ضریب تبدیل خوراک هفته اول. 54

4-1-1-4 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر میزان انرژی متابولیسمی دریافتی هفته اول. 55

4-1-1-5 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر ضریب تبدیل انرژی هفته اول. 55

4-1-1-6 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر میزان پروتئین دریافتی هفته اول. 56

4-1-1-7 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر ضریب تبدیل پروتئین دریافتی هفته اول. 56

4-1-2 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر عملکرد جوجه‌های گوشتی در هفته دوم. 57

4-1-2-1 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر خوراک مصرفی هفته دوم. 57

4-1-2-2 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر افزایش وزن هفته دوم. 58

4-1-2-3 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر ضریب تبدیل خوراک هفته دوم. 58

4-1-2-4 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر انرژی دریافتی هفته دوم. 58

4-1-2-5 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر ضریب تبدیل انرژی هفته دوم. 59

4-1-2-6 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر پروتئین دریافتی هفته دوم. 59

4-1-2-7 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر ضریب تبدیل پروتئین هفته دوم. 59

4-1-3 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر عملکرد جوجه‌های گوشتی در هفته سوم. 60

4-1-3-1 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر خوراک مصرفی هفته سوم. 61

4-1-3-2 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر افزایش وزن هفته سوم. 61

4-1-3-3 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر ضریب تبدیل خوراک هفته سوم. 61

4-1-3-4 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر انرژی دریافتی هفته سوم. 62

4-1-3-5 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر ضریب تبدیل انرژی هفته سوم. 62

4-1-3-6 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر پروتئین دریافتی هفته سوم. 62

4-1-3-7 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر ضریب تبدیل پروتئین هفته سوم. 63

4-1-4 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر عملکرد جوجه‌های گوشتی در هفته چهارم. 64

4-1-4-1 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر خوراک مصرفی هفته چهارم. 64

4-1-4-2 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر افزایش وزن هفته چهارم. 65

4-1-4-3 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر ضریب تبدیل خوراک هفته چهارم. 65

4-1-4-4 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر انرژی دریافتی هفته چهارم. 66

4-1-4-5ا ثر پودر رزماری و ویتامین E بر ضریب تبدیل انرژی هفته چهارم. 66

4-1-4-6 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر پروتئین دریافتی هفته چهارم. 66

4-1-4-7 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر ضریب تبدیل پروتئین هفته چهارم. 67

4-1-5 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر عملکرد جوجه‌های گوشتی در هفته پنجم. 68

4-1-5-1 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر خوراک مصرفی هفته پنجم. 68

4-1-5-2 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر افزایش وزن هفته پنجم. 69

4-1-5-3 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر ضریب تبدیل خوراک هفته پنجم. 69

4-1-5-4 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر انرژی دریافتی هفته پنجم. 69

4-1-5-5 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر ضریب تبدیل انرژی هفته پنجم. 70

4-1-5-6 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر پروتئین دریافتی هفته پنجم. 70

4-1-5-7 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر ضریب تبدیل پروتئین هفته پنجم. 71

4-1-6 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر عملکرد جوجه‌های گوشتی در هفته ششم. 72

4-1-6-1 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر خوراک مصرفی هفته ششم. 72

4-1-6-2 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر افزایش وزن هفته ششم. 73

4-1-6-3 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر ضریب تبدیل خوراک هفته ششم. 73

4-1-6-4 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر انرژی دریافتی هفته ششم. 73

4-1-6-5 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر ضریب تبدیل انرژی هفته ششم. 74

4-1-6-6 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر پروتئین دریافتی هفته ششم. 74

4-1-6-7 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر ضریب تبدیل پروتئین هفته ششم. 75

4-1-7 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر عملکرد جوجه‌های گوشتی در دوره آغازین. 76

4-1-7-1 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر خوراک مصرفی دوره آغازین. 76

4-1-7-2 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر افزایش وزن دوره آغازین. 76

4-1-7-3 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر ضریب تبدیل خوراک مصرفی دوره آغازین. 76

4-1-7-4 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر انرژی دریافتی دوره آغازین. 77

4-1-7-5 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر ضریب تبدیل انرژی دوره آغازین. 77

4-1-7-6 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر پروتئین دریافتی دوره آغازین. 78

4-1-7-7 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر ضریب تبدیل پروتئین دوره آغازین. 78

4-1-8 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر عملکرد جوجه‌های گوشتی در دوره پایانی. 79

4-1-8-1 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر خوراک مصرفی دوره پایانی. 79

4-1-8-2 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر افزایش وزن دوره پایانی. 80

4-1-8-3 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر ضریب تبدیل خوراک دوره پایانی. 80

4-1-8-4 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر انرژی دریافتی دوره پایانی. 81

4-1-8-5 اثر پودر رزماری و ویتامین E برضریب تبدیل انرژی دوره پایانی. 81

4-1-8-6 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر پروتئین دریافتی دوره پایانی. 81

4-1-8-7 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر ضریب تبدیل پروتئین دوره پایانی. 82

4-1-9 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر عملکرد کل دوره پرورش جوجه‌های گوشتی. 83

4-1-9-1 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر خوراک مصرفی کل دوره پرورش جوجه‌های گوشتی. 83

4-1-9-2 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر افزایش وزن کل دوره پرورش جوجه‌های گوشتی. 84

4-1-9-3 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر ضریب تبدیل خوراک کل دوره پرورش جوجه‌های گوشتی. 84

4-1-9-4 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر انرژی دریافتی کل دوره پرورش جوجه‌های گوشتی. 85

4-1-9-5 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر ضریب تبدیل انرژی کل دوره پرورش جوجه‌های گوشتی. 85

4-1-9-6 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر پروتئین دریافتی کل دوره پرورش جوجه‌های گوشتی. 85

4-1-9-7 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر ضریب تبدیل پروتئین کل دوره پرورش جوجه‌های گوشتی. 86

4-1-10 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر عملکرد اقتصادی جوجه‌های گوشتی. 87

4-1-10-1 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر وزن یک جوجه در 42 روزگی. 87

4-1-10-2 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر هزینه خوراک به‌ازای هر کیلوگرم وزن زنده 88

4-1-10-3 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر شاخص تولید. 88

4-1-11 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر مشخصات لاشه جوجه‌های گوشتی. 89

4-1-11-1 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر وزن زنده بدن. 89

4-1-11-2 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر وزن پرکنده بدن. 90

4-1-11-3 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر وزن لاشه شکم پُر. 90

4-1-11-4 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر وزن لاشه شکم خالی. 91

4-1-11-5 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر درصد لاشه شکم خالی. 91

4-1-11-6 اثر پودر رزماری و ویتامین E بروزن سر. 91

4-1-11-7 اثر پودر رزماری و ویتامین E بردرصد وزنی سر. 92

4-1-11-8 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر وزن سینه. 92

4-1-11-9 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر درصد وزنی سینه. 93

4-1-11-10 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر وزن ران‌ها 93

4-1-11-11 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر درصد وزنی ران‌ها 94

4-1-11-12 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر وزن بال‌ها 94

4-1-11-13 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر درصد وزنی بال‌ها 94

4-1-11-14 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر وزن چربی محوطه بطنی. 95

4-1-11-15 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر درصد وزنی چربی محوطه بطنی. 95

4-1-11-16 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر وزن لوزالمعده 96

4-1-11-17 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر درصد وزنی لوزالمعده 96

4-1-11-18 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر وزن سنگدان. 97

4-1-11-19 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر درصد وزنی سنگدان. 97

4-1-11-20 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر وزن ریه‌ها 97

4-1-11-21 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر درصد وزنی ریه‌ها 98

4-1-11-22 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر وزن قلب.. 98

4-1-11-23 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر درصد وزنی قلب.. 99

4-1-11-24 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر وزن کلیه‌ها 99

4-1-11-25 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر درصد وزنی کلیه‌ها 99

4-1-11-26 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر وزن مغز. 100

4-1-11-27 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر درصد وزنی مغز. 100

4-1-11-28 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر وزن بیضه‌ها 101

4-1-11-29 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر درصد وزنی بیضه‌ها 101

4-1-11-30 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر وزن تیره پشت گردن. 101

4-1-11-31 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر درصد وزنی تیره پشت گردن. 102

4-1-11-32 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر وزن پیش معده 102

4-1-11-33 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر درصد وزنی پیش معده 103

4-1-11-34 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر وزن گردن. 103

4-1-11-35 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر درصد وزنی گردن. 104

4-1-11-36 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر وزن چینه‌دان. 104

4-1-11-37 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر درصد وزنی چینه‌دان. 104

4-1-11-38 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر وزن دوازده لاشه جوجه‌های گوشتی. 111

4-1-11-39 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر درصد وزنی دوازده لاشه جوجه‌های گوشتی. 111

4-1-11-40 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر طول دوازده لاشه جوجه‌های گوشتی. 111

4-1-11-41 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر عرض دوازدهه لاشه جوجه‌های گوشتی. 112

4-1-11-42 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر طول قطر دوازدهه لاشه جوجه‌های گوشتی. 112

4-1-11-43 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر وزن ژژنوم لاشه جوجه‌های گوشتی. 113

4-1-11-44 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر درصد وزنی ژژنوم لاشه جوجه‌های گوشتی. 114

4-1-11-45 اثرپودر رزماری و ویتامین E بر طول ژژنوم لاشه جوجه‌های گوشتی. 114

4-1-11-47 اثرپودر رزماری و ویتامین E بر عرض ژژنوم لاشه جوجه‌های گوشتی. 114

4-1-11-47 اثرپودر رزماری و ویتامین E بر قطر ژژنوم لاشه جوجه‌های گوشتی. 115

4-1-11-48 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر وزن ایلئوم لاشه جوجه‌های گوشتی. 116

4-1-11-49 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر درصد وزنی ایلئوم لاشه جوجه‌های گوشتی. 117

4-1-11-50 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر طول ایلئوم لاشه جوجه‌های گوشتی. 117

4-1-11-51 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر عرض ایلئوم لاشه جوجه‌های گوشتی. 117

4-1-11-52 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر قطر ایلئوم لاشه جوجه‌های گوشتی. 118

4-1-11-53 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر وزن کولون لاشه جوجه‌های گوشتی. 119

4-1-11-54 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر درصد وزنی کولون لاشه جوجه‌های گوشتی. 120

4-1-11-55 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر طول کولون لاشه جوجه‌های گوشتی. 120

4-1-11-56 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر عرض کولون لاشه جوجه‌های گوشتی. 120

4-1-11-57 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر قطر کولون لاشه جوجه‌های گوشتی. 121

4-1-11-58 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر وزن روده کور چپ لاشه جوجه‌های گوشتی. 122

4-1-11-59 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر درصد وزنی روده کور چپ لاشه جوجه‌های گوشتی. 123

4-1-11-60 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر طول روده کور چپ لاشه جوجه‌های گوشتی. 123

4-1-11-61 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر عرض روده کور چپ لاشه جوجه‌های گوشتی. 124

4-1-11-62 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر قطر روده کور چپ لاشه جوجه‌های گوشتی. 124

4-1-11-63 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر وزن روده کور راست لاشه جوجه‌های گوشتی. 125

4-1-11-64 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر درصد وزنی روده کور راست لاشه جوجه‌های گوشتی. 126

4-1-11-65 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر طول روده کور راست لاشه جوجه‌های گوشتی. 126

4-1-11-66 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر عرض روده کور راست لاشه جوجه‌های گوشتی. 126

4-1-11-67 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر قطر روده کور راست لاشه جوجه‌های گوشتی. 127

4-2 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر فراسنجه‌های خونی جوجه‌های گوشتی. 128

4-2-1 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر مقدار اسید اوریک خون جوجه‌های گوشتی. 128

4-2-2 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر مقدار کلسترول خون جوجه‌های گوشتی. 129

4-2-3 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر مقدار تری‌گلیسیرید خون جوجه‌های گوشتی. 129

4-2-4 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر مقدار لیپوپروتئین با تراکم بسیار کم خون جوجه‌های گوشتی. 130

4-2-5 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر مقدار لیپوپروتئین با تراکم زیاد خون جوجه‌های گوشتی. 130

4-2-6 اثرپودر رزماری و ویتامین E بر مقدار لیپوپروتئین با تراکم کم خون جوجه‌های گوشتی. 130

4-2-7 اثرپودر رزماری و ویتامین E بر نسبت لیپوپروتئین با تراکم کم به لیپوپروتئین با تراکم زیاد خون جوجه‌های گوشتی. 131

4-2-8 اثرپودر رزماری و ویتامین E بر مقدار آنزیم SGOT کبد جوجه‌های گوشتی. 131

4-2-9 اثرپودر رزماری و ویتامین E بر مقدار آنزیم SGPT کبد جوجه‌های گوشتی. 131

4-2-10 اثرپودر رزماری و ویتامین E بر مقدار پروتئین کل خون جوجه‌های گوشتی. 132

4-2-11 اثرپودر رزماری و ویتامین E بر مقدار آلبومین خون جوجه‌های گوشتی. 132

4-2-12 اثرپودر رزماری و ویتامین E بر مقدار گلوبولین خون جوجه‌های گوشتی. 132

4-3 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر پاسخ سیستم ایمنی طیور. 135

4-3-1 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر میزان عیار پادتن تولید شده علیه واکسن نیوکاسل (هفت روز پس از تزریق اول) 135

4-3-2 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر میزان عیار پادتن تولید شده علیه واکسن نیوکاسل (هفت روز پس از تزریق دوم) 135

4-3-3 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر میزان عیار پادتن تولید شده علیه واکسن آنفلوآنزا (21 روز پس از تزریق) 136

4-3-4 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر میزان عیار پادتن تولید شده علیه واکسن آنفلوآنزا ( سی روز پس از تزریق) 136

4-3-5 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر میزان عیار پادتن کل تولید شده علیه گلبول قرمز گوسفند هفت روز پس از تزریق. 136

4-3-6 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر میزان عیار پادتن کل (تولید شده علیه گلبول قرمز گوسفند چهارده روز پس از تزریق. 137

4-3-7 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر میزان عیار پادتن تولید شده علیه واکسن برونشیت (هفت روز پس از تزریق) 137

4-4 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر اندام های مرتبط با سیستم ایمنی. 138

4-4-1 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر وزن تیموس.. 138

4-4-2 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر درصد وزنی تیموس.. 138

4-4-3 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر وزن کبد. 138

4-4-4 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر درصد وزنی کبد. 139

4-4-5 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر وزن طحال. 139

4-4-6 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر درصد وزنی طحال. 139

4-4-7 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر وزن بورس فابریسیوس.. 140

4-4-8 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر درصد وزنی بورس فابریسیوس.. 140

4-5 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر کیفیّت گوشت.. 143

4-5-1 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر تولید اسید تیوباربیتوریک در گوشت (روز صفر – دمای C˚4) 143

4-5-2 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر تولید اسید تیوباربیتوریک در گوشت (روز چهارم – دمای C˚4) 143

. 1

1-1 اهمیّت دامپروری در ایران و جهان. 2

1-2 اهمیّت طیور در زندگی بشر. 2

1-3 اهمیّت، جایگاه و آمار صنعت طیور در ایران و جهان. 2

1-4 جایگاه رزماری و ویتامین E در تغذیه طیور. 3

1-5 بیان مساله. 4

1-6 اهداف تحقیق. 5

فصل دوم. 6

بررسی منابع. 6

2-1 کیفیّت گوشت.. 7

2-2 پراکسیداسیون چربی. 8

2-2-1 مرحله آغازین. 8

2-2-2 مرحله انتشار. 9

2-2-3 مرحله پایانی. 9

2-3 فاکتورهای موثر در پراکسیداسیون گوشت و فرآورده‌های گوشت.. 10

2-3-1 نقش آهن در پراکسیداسیون چربی. 11

2-3-2 اکسیداسیون میوگلوبین در غذاهای گوشتی. 12

2-3-3 نقش اکسی‌میوگلوبین در اکسیداسیون چربی. 13

2-3-4 نقش مت‌میوگلوبین در اکسیداسیون چربی. 13

2-3-5 نقش فریل‌میوگلوبین در اکسیداسیون چربی. 13

2-4 آنتی‌اکسیدان‌ها 14

2-5 آنتی‌اکسیدان‌های طبیعی. 14

2-5-1 اکلیل کوهی (رزماری) 15

2-5-1-1 اثرات سیتو توکسیک رزماری.. 16

2-5-1-2 اثر رزماری بر کیفیّت میکروبی گوشت.. 16

2-5-1-3 اثر آنتیاکسیدانی رزماری.. 16

2-5-2 ویتامین E. 17

2-5-2-1 اثرات ویتامین E. 17

2-6 اثر رزماری و ویتامین E بر کیفیّت و اکسیداسیون گوشت.. 18

2-7 اثر فارماکولوژیک رزماری.. 21

2-8 اثر رزماری بر عملکرد جوجه‌های گوشتی. 21

2-9 اثر ویتامین E بر سیستم ایمنی و عملکرد جوجه‌های گوشتی. 22

2-10 صفات مورد مطالعه در این طرح. 23

2-10-1 سیستم ایمنی. 23

2-10-1-1 ایمنی ذاتی. 24

2-10-1-1-1 ژنتیک… 24

2-10-1-1-2 جمعیت میکروبی. 24

2-10-1-1-3 مژههای سیستم تنفسی. 24

2-10-1-2 ایمنی اکتسابی. 25

2-10-1-2-1 ایمنی هومورال. 25

2-10-1-2-2 ایمنی سلولی. 25

2-10-1-3 ویژگی‌های سیستم ایمنی پرندگان. 26

2-10-1-4 بورس فابریسیوس.. 26

2-10-1-5 تیموس.. 27

2-10-1-6 مکانیسم پاسخ ایمنی. 27

2-10-1-7 آنتی بادی.. 28

2-10-1-8 انواع ایمونوگلوبولین. 28

2-10-1-8-1 ایمونوگلوبولین Y. 28

2-10-1-8-2 ایمونوگلوبولین M.. 29

2-10-1-8-3 ایمونوگلوبولین A. 29

2-10-1-9 ساختمان ایمونوگلوبولینها 29

2-10-2 کیفیّت لاشه جوجه‌های گوشتی. 30

2-10-3 فراسنجه‌های خونی. 30

فصل سوم. 32

مواد و روش‌ها 32

3-1 مکان و موقعیت انجام تحقیق. 33

3-2 مراحل آماده‌سازی سالن پرورش پیش از آغاز دوره پرورش.. 33

3-3 شرایط محیطی پرورش.. 33

3-3-1 دما 33

3-3-2 رطوبت.. 34

3-3-3 نور. 34

3-4 دانخوری و آبخوری.. 34

3-5 برنامه بهداشتی و واکسیناسیون. 34

3-6 تزریق محلول SRBC. 36

3-7 نمونه‌گیری.. 36

3-8 مدیریت دوره پرورش.. 36

3-9 تیمارهای آزمایشی. 37

3-10 طرح آماری آزمایش… 37

3-11 ترکیب مواد خوراکی و مغذی جیره‌های مورد استفاده در پرورش.. 38

3-12 ترکیب مواد پودر رزماری.. 43

3-13 فراسنجه‌های مورد آزمایش و روش اندازه‌گیری آن‌ ها 43

3-13-1 صفات مورد رکورد‌گیری و روش اندازه‌گیری عملکرد و تفکیک لاشه. 43

3-13-1-1 افزایش وزن. 43

3-13-1-2 مصرف خوراک… 43

3-13-1-3 ضریب تبدیل خوراک… 44

3-13-1-4 انرژی متابولیسمی مصرفی. 44

3-13-1-5 ضریب تبدیل انرژی متابولیسمی. 44

3-13-1-6 پروتئین مصرفی. 44

3-13-1-7 ضریب تبدیل پروتئین مصرفی. 44

3-13-1-8 هزینه خوراک لازم برای هر کیلوگرم افزایش وزن زنده 44

3-13-1-9 شاخص تولید. 44

3-13-2 تفکیک لاشه. 45

3-13-3 اندازه‌گیری فراسنجه‌های خونی. 45

3-13-3-1 اندازه‌گیری اسید اوریک… 46

3-13-3-2 اندازه‌گیری کلسترول کل. 46

3-13-3-3 اندازه‌گیری تری‌گلیسیرید. 46

3-13-3-4 اندازه‌گیری لیپوپروتئین با تراکم بسیارکم. 47

3-13-3-5 اندازه‌گیری لیپوپروتئین با تراکم بالا. 47

3-13-3-6 اندازه‌گیری لیپوپروتئین با تراکم کم. 47

3-13-3-7 اندازه‌گیری AST. 47

3-13-3-8 اندازه‌گیری ALT. 48

3-13-3-9 اندازه‌گیری پروتئین کل. 48

3-13-3-10 اندازه‌گیری آلبومین. 49

3-13-3-11 اندازه‌گیری گلوبولین. 49

3-13-4 اندازه‌گیری سیستم ایمنی. 49

3-13-4-1 آزمایش HI 49

3-13-4-2 روش انجام آزمایش HA. 49

3-13-4-3 روش انجام آزمایش HI 50

3-13-4-4 روش انجام آزمایش الایزا 50

3-13-4-5 روش انجام آزمایش SRBC. 51

3-13-5 کیفیّت گوشت.. 52

3-13-5-1 روش اندازه‌گیری TBA. 52

فصل چهارم. 53

نتایج. 53

4-1 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر عملکرد جوجه‌های گوشتی. 54

4-1-1 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر عملکرد جوجه‌های گوشتی در هفته اول. 54

4-1-1-1 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر خوراک مصرفی هفته اول. 54

4-1-1-2 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر افزایش وزن هفته اول. 54

4-1-1-3 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر ضریب تبدیل خوراک هفته اول. 54

4-1-1-4 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر میزان انرژی متابولیسمی دریافتی هفته اول. 55

4-1-1-5 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر ضریب تبدیل انرژی هفته اول. 55

4-1-1-6 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر میزان پروتئین دریافتی هفته اول. 56

4-1-1-7 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر ضریب تبدیل پروتئین دریافتی هفته اول. 56

4-1-2 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر عملکرد جوجه‌های گوشتی در هفته دوم. 57

4-1-2-1 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر خوراک مصرفی هفته دوم. 57

4-1-2-2 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر افزایش وزن هفته دوم. 58

4-1-2-3 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر ضریب تبدیل خوراک هفته دوم. 58

4-1-2-4 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر انرژی دریافتی هفته دوم. 58

4-1-2-5 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر ضریب تبدیل انرژی هفته دوم. 59

4-1-2-6 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر پروتئین دریافتی هفته دوم. 59

4-1-2-7 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر ضریب تبدیل پروتئین هفته دوم. 59

4-1-3 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر عملکرد جوجه‌های گوشتی در هفته سوم. 60

4-1-3-1 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر خوراک مصرفی هفته سوم. 61

4-1-3-2 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر افزایش وزن هفته سوم. 61

4-1-3-3 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر ضریب تبدیل خوراک هفته سوم. 61

4-1-3-4 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر انرژی دریافتی هفته سوم. 62

4-1-3-5 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر ضریب تبدیل انرژی هفته سوم. 62

4-1-3-6 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر پروتئین دریافتی هفته سوم. 62

4-1-3-7 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر ضریب تبدیل پروتئین هفته سوم. 63

4-1-4 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر عملکرد جوجه‌های گوشتی در هفته چهارم. 64

4-1-4-1 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر خوراک مصرفی هفته چهارم. 64

4-1-4-2 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر افزایش وزن هفته چهارم. 65

4-1-4-3 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر ضریب تبدیل خوراک هفته چهارم. 65

4-1-4-4 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر انرژی دریافتی هفته چهارم. 66

4-1-4-5ا ثر پودر رزماری و ویتامین E بر ضریب تبدیل انرژی هفته چهارم. 66

4-1-4-6 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر پروتئین دریافتی هفته چهارم. 66

4-1-4-7 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر ضریب تبدیل پروتئین هفته چهارم. 67

4-1-5 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر عملکرد جوجه‌های گوشتی در هفته پنجم. 68

4-1-5-1 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر خوراک مصرفی هفته پنجم. 68

4-1-5-2 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر افزایش وزن هفته پنجم. 69

4-1-5-3 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر ضریب تبدیل خوراک هفته پنجم. 69

4-1-5-4 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر انرژی دریافتی هفته پنجم. 69

4-1-5-5 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر ضریب تبدیل انرژی هفته پنجم. 70

4-1-5-6 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر پروتئین دریافتی هفته پنجم. 70

4-1-5-7 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر ضریب تبدیل پروتئین هفته پنجم. 71

4-1-6 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر عملکرد جوجه‌های گوشتی در هفته ششم. 72

4-1-6-1 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر خوراک مصرفی هفته ششم. 72

4-1-6-2 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر افزایش وزن هفته ششم. 73

4-1-6-3 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر ضریب تبدیل خوراک هفته ششم. 73

4-1-6-4 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر انرژی دریافتی هفته ششم. 73

4-1-6-5 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر ضریب تبدیل انرژی هفته ششم. 74

4-1-6-6 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر پروتئین دریافتی هفته ششم. 74

4-1-6-7 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر ضریب تبدیل پروتئین هفته ششم. 75

4-1-7 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر عملکرد جوجه‌های گوشتی در دوره آغازین. 76

4-1-7-1 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر خوراک مصرفی دوره آغازین. 76

4-1-7-2 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر افزایش وزن دوره آغازین. 76

4-1-7-3 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر ضریب تبدیل خوراک مصرفی دوره آغازین. 76

4-1-7-4 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر انرژی دریافتی دوره آغازین. 77

4-1-7-5 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر ضریب تبدیل انرژی دوره آغازین. 77

4-1-7-6 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر پروتئین دریافتی دوره آغازین. 78

4-1-7-7 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر ضریب تبدیل پروتئین دوره آغازین. 78

4-1-8 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر عملکرد جوجه‌های گوشتی در دوره پایانی. 79

4-1-8-1 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر خوراک مصرفی دوره پایانی. 79

4-1-8-2 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر افزایش وزن دوره پایانی. 80

4-1-8-3 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر ضریب تبدیل خوراک دوره پایانی. 80

4-1-8-4 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر انرژی دریافتی دوره پایانی. 81

4-1-8-5 اثر پودر رزماری و ویتامین E برضریب تبدیل انرژی دوره پایانی. 81

4-1-8-6 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر پروتئین دریافتی دوره پایانی. 81

4-1-8-7 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر ضریب تبدیل پروتئین دوره پایانی. 82

4-1-9 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر عملکرد کل دوره پرورش جوجه‌های گوشتی. 83

4-1-9-1 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر خوراک مصرفی کل دوره پرورش جوجه‌های گوشتی. 83

4-1-9-2 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر افزایش وزن کل دوره پرورش جوجه‌های گوشتی. 84

4-1-9-3 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر ضریب تبدیل خوراک کل دوره پرورش جوجه‌های گوشتی. 84

4-1-9-4 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر انرژی دریافتی کل دوره پرورش جوجه‌های گوشتی. 85

4-1-9-5 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر ضریب تبدیل انرژی کل دوره پرورش جوجه‌های گوشتی. 85

4-1-9-6 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر پروتئین دریافتی کل دوره پرورش جوجه‌های گوشتی. 85

4-1-9-7 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر ضریب تبدیل پروتئین کل دوره پرورش جوجه‌های گوشتی. 86

4-1-10 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر عملکرد اقتصادی جوجه‌های گوشتی. 87

4-1-10-1 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر وزن یک جوجه در 42 روزگی. 87

4-1-10-2 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر هزینه خوراک به‌ازای هر کیلوگرم وزن زنده 88

4-1-10-3 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر شاخص تولید. 88

4-1-11 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر مشخصات لاشه جوجه‌های گوشتی. 89

4-1-11-1 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر وزن زنده بدن. 89

4-1-11-2 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر وزن پرکنده بدن. 90

4-1-11-3 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر وزن لاشه شکم پُر. 90

4-1-11-4 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر وزن لاشه شکم خالی. 91

4-1-11-5 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر درصد لاشه شکم خالی. 91

4-1-11-6 اثر پودر رزماری و ویتامین E بروزن سر. 91

4-1-11-7 اثر پودر رزماری و ویتامین E بردرصد وزنی سر. 92

4-1-11-8 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر وزن سینه. 92

4-1-11-9 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر درصد وزنی سینه. 93

4-1-11-10 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر وزن ران‌ها 93

4-1-11-11 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر درصد وزنی ران‌ها 94

4-1-11-12 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر وزن بال‌ها 94

4-1-11-13 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر درصد وزنی بال‌ها 94

4-1-11-14 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر وزن چربی محوطه بطنی. 95

4-1-11-15 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر درصد وزنی چربی محوطه بطنی. 95

4-1-11-16 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر وزن لوزالمعده 96

4-1-11-17 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر درصد وزنی لوزالمعده 96

4-1-11-18 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر وزن سنگدان. 97

4-1-11-19 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر درصد وزنی سنگدان. 97

4-1-11-20 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر وزن ریه‌ها 97

4-1-11-21 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر درصد وزنی ریه‌ها 98

4-1-11-22 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر وزن قلب.. 98

4-1-11-23 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر درصد وزنی قلب.. 99

4-1-11-24 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر وزن کلیه‌ها 99

4-1-11-25 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر درصد وزنی کلیه‌ها 99

4-1-11-26 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر وزن مغز. 100

4-1-11-27 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر درصد وزنی مغز. 100

4-1-11-28 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر وزن بیضه‌ها 101

4-1-11-29 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر درصد وزنی بیضه‌ها 101

4-1-11-30 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر وزن تیره پشت گردن. 101

4-1-11-31 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر درصد وزنی تیره پشت گردن. 102

4-1-11-32 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر وزن پیش معده 102

4-1-11-33 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر درصد وزنی پیش معده 103

4-1-11-34 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر وزن گردن. 103

4-1-11-35 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر درصد وزنی گردن. 104

4-1-11-36 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر وزن چینه‌دان. 104

4-1-11-37 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر درصد وزنی چینه‌دان. 104

4-1-11-38 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر وزن دوازده لاشه جوجه‌های گوشتی. 111

4-1-11-39 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر درصد وزنی دوازده لاشه جوجه‌های گوشتی. 111

4-1-11-40 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر طول دوازده لاشه جوجه‌های گوشتی. 111

4-1-11-41 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر عرض دوازدهه لاشه جوجه‌های گوشتی. 112

4-1-11-42 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر طول قطر دوازدهه لاشه جوجه‌های گوشتی. 112

4-1-11-43 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر وزن ژژنوم لاشه جوجه‌های گوشتی. 113

4-1-11-44 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر درصد وزنی ژژنوم لاشه جوجه‌های گوشتی. 114

4-1-11-45 اثرپودر رزماری و ویتامین E بر طول ژژنوم لاشه جوجه‌های گوشتی. 114

4-1-11-47 اثرپودر رزماری و ویتامین E بر عرض ژژنوم لاشه جوجه‌های گوشتی. 114

4-1-11-47 اثرپودر رزماری و ویتامین E بر قطر ژژنوم لاشه جوجه‌های گوشتی. 115

4-1-11-48 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر وزن ایلئوم لاشه جوجه‌های گوشتی. 116

4-1-11-49 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر درصد وزنی ایلئوم لاشه جوجه‌های گوشتی. 117

4-1-11-50 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر طول ایلئوم لاشه جوجه‌های گوشتی. 117

4-1-11-51 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر عرض ایلئوم لاشه جوجه‌های گوشتی. 117

4-1-11-52 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر قطر ایلئوم لاشه جوجه‌های گوشتی. 118

4-1-11-53 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر وزن کولون لاشه جوجه‌های گوشتی. 119

4-1-11-54 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر درصد وزنی کولون لاشه جوجه‌های گوشتی. 120

4-1-11-55 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر طول کولون لاشه جوجه‌های گوشتی. 120

4-1-11-56 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر عرض کولون لاشه جوجه‌های گوشتی. 120

4-1-11-57 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر قطر کولون لاشه جوجه‌های گوشتی. 121

4-1-11-58 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر وزن روده کور چپ لاشه جوجه‌های گوشتی. 122

4-1-11-59 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر درصد وزنی روده کور چپ لاشه جوجه‌های گوشتی. 123

4-1-11-60 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر طول روده کور چپ لاشه جوجه‌های گوشتی. 123

4-1-11-61 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر عرض روده کور چپ لاشه جوجه‌های گوشتی. 124

4-1-11-62 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر قطر روده کور چپ لاشه جوجه‌های گوشتی. 124

4-1-11-63 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر وزن روده کور راست لاشه جوجه‌های گوشتی. 125

4-1-11-64 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر درصد وزنی روده کور راست لاشه جوجه‌های گوشتی. 126

4-1-11-65 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر طول روده کور راست لاشه جوجه‌های گوشتی. 126

4-1-11-66 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر عرض روده کور راست لاشه جوجه‌های گوشتی. 126

4-1-11-67 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر قطر روده کور راست لاشه جوجه‌های گوشتی. 127

4-2 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر فراسنجه‌های خونی جوجه‌های گوشتی. 128

4-2-1 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر مقدار اسید اوریک خون جوجه‌های گوشتی. 128

4-2-2 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر مقدار کلسترول خون جوجه‌های گوشتی. 129

4-2-3 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر مقدار تری‌گلیسیرید خون جوجه‌های گوشتی. 129

4-2-4 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر مقدار لیپوپروتئین با تراکم بسیار کم خون جوجه‌های گوشتی. 130

4-2-5 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر مقدار لیپوپروتئین با تراکم زیاد خون جوجه‌های گوشتی. 130

4-2-6 اثرپودر رزماری و ویتامین E بر مقدار لیپوپروتئین با تراکم کم خون جوجه‌های گوشتی. 130

4-2-7 اثرپودر رزماری و ویتامین E بر نسبت لیپوپروتئین با تراکم کم به لیپوپروتئین با تراکم زیاد خون جوجه‌های گوشتی. 131

4-2-8 اثرپودر رزماری و ویتامین E بر مقدار آنزیم SGOT کبد جوجه‌های گوشتی. 131

4-2-9 اثرپودر رزماری و ویتامین E بر مقدار آنزیم SGPT کبد جوجه‌های گوشتی. 131

4-2-10 اثرپودر رزماری و ویتامین E بر مقدار پروتئین کل خون جوجه‌های گوشتی. 132

4-2-11 اثرپودر رزماری و ویتامین E بر مقدار آلبومین خون جوجه‌های گوشتی. 132

4-2-12 اثرپودر رزماری و ویتامین E بر مقدار گلوبولین خون جوجه‌های گوشتی. 132

4-3 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر پاسخ سیستم ایمنی طیور. 135

4-3-1 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر میزان عیار پادتن تولید شده علیه واکسن نیوکاسل (هفت روز پس از تزریق اول) 135

4-3-2 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر میزان عیار پادتن تولید شده علیه واکسن نیوکاسل (هفت روز پس از تزریق دوم) 135

4-3-3 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر میزان عیار پادتن تولید شده علیه واکسن آنفلوآنزا (21 روز پس از تزریق) 136

4-3-4 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر میزان عیار پادتن تولید شده علیه واکسن آنفلوآنزا ( سی روز پس از تزریق) 136

4-3-5 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر میزان عیار پادتن کل تولید شده علیه گلبول قرمز گوسفند هفت روز پس از تزریق. 136

4-3-6 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر میزان عیار پادتن کل (تولید شده علیه گلبول قرمز گوسفند چهارده روز پس از تزریق. 137

4-3-7 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر میزان عیار پادتن تولید شده علیه واکسن برونشیت (هفت روز پس از تزریق) 137

4-4 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر اندام های مرتبط با سیستم ایمنی. 138

4-4-1 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر وزن تیموس.. 138

4-4-2 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر درصد وزنی تیموس.. 138

4-4-3 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر وزن کبد. 138

4-4-4 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر درصد وزنی کبد. 139

4-4-5 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر وزن طحال. 139

4-4-6 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر درصد وزنی طحال. 139

4-4-7 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر وزن بورس فابریسیوس.. 140

4-4-8 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر درصد وزنی بورس فابریسیوس.. 140

4-5 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر کیفیّت گوشت.. 143

4-5-1 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر تولید اسید تیوباربیتوریک در گوشت (روز صفر – دمای C˚4) 143

4-5-2 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر تولید اسید تیوباربیتوریک در گوشت (روز چهارم – دمای C˚4) 143

4-5-3 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر تولید اسید تیوباربیتوریک در گوشت (روز هفتم – دمای C˚4) 144

4-5-4 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر تولید اسید تیوباربیتوریک در گوشت (روز چهاردهم – دمای C˚4) 144

4-6 مروری کلی بر نتایج به‌دست آمده 146

فصل پنجم. 148

بحث.. 148

5-1 عملکرد جوجه‌های گوشتی. 149

5-1-1 رزماری.. 149

5-1-2 ویتامین E. 151

5-2 عملکرد اقتصادی.. 152

5-2-1 وزن یک جوجه در روز 42. 152

5-2-1-1 رزماری.. 152

5-2-1-2 ویتامین E. 152

5-2-2 شاخص تولید. 153

5-3 مشخصات لاشه. 152

5-4 اثر پودر رزماری و ویتامین E براندام‌های مرتبط با سیستم ایمنی جوجه‌های گوشتی. 154

5-5 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر پاسخ سیستم ایمنی جوجه‌های گوشتی. 154

5-6 اثرپودر رزماری و ویتامین E بر فراسنجه‌های خونی. 156

5-7 اثرپودر رزماری و ویتامین E برکیفیّت گوشت.. 159

5-8 اهمیّت نتایج به‌دست آمده 160

5-9 نتیجه‌گیری.. 161

5-9 پیششنهادات.. 161

فصل ششم. 162

منابع. 162

1 اهمیّت دامپروری در ایران و جهان

کشاورزی وسیله معاش غالب مردم را در مقایسه با صنایع دیگر فراهم می‌کند. دام‌های اهلی بیش از نیمی از کل مقادیر خروجی بخش کشاورزی را تشکیل می‌دهد ( کمال زاده^[1] و همکاران، 2008) و در بسیاری از کشورهای توسعه یافته از اهمیّت برخوردار است. حیوانات اهلی و فرآورده‌های آن در کشورهای توسعه یافته به‌سرعت گسترش و رشد یافته است (آپون^[2]، 2004). در ایران دام‌های اهلی منبع مهم ملّی بوده و بیش از نیمی از جمعیت روستایی به دام‌های اهلی برای زندگی خود وابسته هستند؛ و دام‌ها نقش مهمی در تامین زندگی روستاییان فقیر و ایجاد اشتغال دارند (کمال زاده و همکاران، 2008).

1-2 اهمیّت طیور در زندگی بشر

طیور یا پرندگان اهلی به‌خاطر گوشت و تخم‌شان اهمّیت داشته و منبع مهمی از پروتئین حیوانی هستند. گوشت طیور از لحاظ پروتئین غنی بوده ومنبع مناسبی از فسفر و دیگر مواد معدنی، ویتامین‌های گروه B است. گوشت طیور چربی کمتری (5/3-5 درصد) نسبت به گوشت گاو دارد و کبد مرغ غنی از ویتامین A است. نسبت اسیدهای چرب غیر اشباع آن نسبت به اسیدهای چرب اشباع بیشتر است و این میزان اسیدهای چرب دلالت بر سالم‌تر بودن گوشت طیور نسبت به گوشت قرمز دارد. در نتیجه، این عوامل باعث توسعه تولید جوجه‌گوشتی شده است. همگام با رشد اقتصادی، تقاضا برای پروتئین در کشورهای توسعه یافته مخصوصاً غذای با منشاء طیور افزایش یافته‌است. تقاضا برای غذای کم کالری و تغییر در شیوه زندگی باعث صرف زمان کمتری برای تهیه غذا جهت مصرف کنندگان می‌شود. گوشت طیور درخواست مصرف کنندگان را در پختن آسان غذا پاسخ می‌دهد. پنج فاکتور که باعث افزایش محبوبیّت گوشت مرغ شده است عبارتست از: 1- قیمت مناسب آن در مقایسه با غذاهای دیگر؛ 2- محتوی مناسب تغذیه ای (پایین بودن چربی)؛ 3- راحت برای آماده سازی؛ 4- تنوع پذیری؛ 5- راحت و آسان بودن برای سرویس دهی جهت تغذیه (فائو^[3]، 2010؛ اسلاومایر^[4] و همکاران، 2008؛ اسپرناکووا^[5] و همکاران، 2007).

1-3 اهمیّت، جایگاه و آمار صنعت طیور در ایران و جهان

پرورش طیور در ایران تاریخچه طولانی دارد و زمان آن به ایران باستان و زمانی‌که مرغ توسط مردان آریایی از شبه قاره هند (حدود 2500-2000 سال قبل از میلاد مسیح) به ایران آورده شد بر می‌گردد. در چهار دهه گذشته سرمایه‌گذاری زیادی در این بخش به‌عمل آمده است ( اصفهانی^[6] و همکاران، 2012). بر اساس آمار منتشره سهم گوشت، شیر و تخم مرغ در تامین کل غذای مردم ایران در سال 2009 میلادی 5 و 6/4 درصد بوده و تولید سالیانه گوشت جهان 281482 هزارتن بود؛ که سهم ایران در این میان 2541 هزار تن بوده است. هم‌چنین تولید گوشت طیور در سال 2009 میلادی در جهان 92325 هزار تن بوده است؛ که سهم ایران 1622 هزار تن بود. مصرف سرانه گوشت طیور و تخم مرغ در ایران 2/22 و 7/7 کیلوگرم است و پیش‌بینی می‌شود که سرانه مصرف گوشت در سال 2030 میلادی در جهان 3/45 کیلو‌گرم در سال باشد که انتظار رشدی بالغ بر 11 درصد را در مقایسه با سال 1999 میلادی خواهیم داشت (فائو، 2009؛ سازمان بهداشت جهانی^[7]). دست یافتن به چنین چشم اندازی در سایه اطمینان از عملکرد مناسب حیوانات مزرعه‌ای، کوشش و اهتمام برای حفظ سلامتی حیوانات در جهت تولید فرآورده‌های دامی با کیفّیت عالی امکان‌پذیر است.

1-4 جایگاه رزماری^[8] و ویتامین E در تغذیه طیور

1-5 بیان مساله

1-6 اهداف تحقیق

1- بهبود تولید گوشت طیور با توجه به کاهش اکسیداسیون و افزایش زمان ماندگاری.

2- بروز پتانسیل‌های ژنتیکی طیور از لحاظ افزایش رشد، بهبود سیستم ایمنی با بهره گرفتن از دوزهای بالای ویتامین E و رزماری.

 

4-5-3 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر تولید اسید تیوباربیتوریک در گوشت (روز هفتم – دمای C˚4) 144

4-5-4 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر تولید اسید تیوباربیتوریک در گوشت (روز چهاردهم – دمای C˚4) 144

4-6 مروری کلی بر نتایج به‌دست آمده 146

فصل پنجم. 148

بحث.. 148

5-1 عملکرد جوجه‌های گوشتی. 149

5-1-1 رزماری.. 149

5-1-2 ویتامین E. 151

5-2 عملکرد اقتصادی.. 152

5-2-1 وزن یک جوجه در روز 42. 152

5-2-1-1 رزماری.. 152

5-2-1-2 ویتامین E. 152

5-2-2 شاخص تولید. 153

5-3 مشخصات لاشه. 152

5-4 اثر پودر رزماری و ویتامین E براندام‌های مرتبط با سیستم ایمنی جوجه‌های گوشتی. 154

5-5 اثر پودر رزماری و ویتامین E بر پاسخ سیستم ایمنی جوجه‌های گوشتی. 154

5-6 اثرپودر رزماری و ویتامین E بر فراسنجه‌های خونی. 156

5-7 اثرپودر رزماری و ویتامین E برکیفیّت گوشت.. 159

5-8 اهمیّت نتایج به‌دست آمده 160

5-9 نتیجه‌گیری.. 161

5-9 پیششنهادات.. 161

فصل ششم. 162

منابع. 162

1 اهمیّت دامپروری در ایران و جهان

کشاورزی وسیله معاش غالب مردم را در مقایسه با صنایع دیگر فراهم می‌کند. دام‌های اهلی بیش از نیمی از کل مقادیر خروجی بخش کشاورزی را تشکیل می‌دهد ( کمال زاده^[1] و همکاران، 2008) و در بسیاری از کشورهای توسعه یافته از اهمیّت برخوردار است. حیوانات اهلی و فرآورده‌های آن در کشورهای توسعه یافته به‌سرعت گسترش و رشد یافته است (آپون^[2]، 2004). در ایران دام‌های اهلی منبع مهم ملّی بوده و بیش از نیمی از جمعیت روستایی به دام‌های اهلی برای زندگی خود وابسته هستند؛ و دام‌ها نقش مهمی در تامین زندگی روستاییان فقیر و ایجاد اشتغال دارند (کمال زاده و همکاران، 2008).

1-2 اهمیّت طیور در زندگی بشر

طیور یا پرندگان اهلی به‌خاطر گوشت و تخم‌شان اهمّیت داشته و منبع مهمی از پروتئین حیوانی هستند. گوشت طیور از لحاظ پروتئین غنی بوده ومنبع مناسبی از فسفر و دیگر مواد معدنی، ویتامین‌های گروه B است. گوشت طیور چربی کمتری (5/3-5 درصد) نسبت به گوشت گاو دارد و کبد مرغ غنی از ویتامین A است. نسبت اسیدهای چرب غیر اشباع آن نسبت به اسیدهای چرب اشباع بیشتر است و این میزان اسیدهای چرب دلالت بر سالم‌تر بودن گوشت طیور نسبت به گوشت قرمز دارد. در نتیجه، این عوامل باعث توسعه تولید جوجه‌گوشتی شده است. همگام با رشد اقتصادی، تقاضا برای پروتئین در کشورهای توسعه یافته مخصوصاً غذای با منشاء طیور افزایش یافته‌است. تقاضا برای غذای کم کالری و تغییر در شیوه زندگی باعث صرف زمان کمتری برای تهیه غذا جهت مصرف کنندگان می‌شود. گوشت طیور درخواست مصرف کنندگان را در پختن آسان غذا پاسخ می‌دهد. پنج فاکتور که باعث افزایش محبوبیّت گوشت مرغ شده است عبارتست از: 1- قیمت مناسب آن در مقایسه با غذاهای دیگر؛ 2- محتوی مناسب تغذیه ای (پایین بودن چربی)؛ 3- راحت برای آماده سازی؛ 4- تنوع پذیری؛ 5- راحت و آسان بودن برای سرویس دهی جهت تغذیه (فائو^[3]، 2010؛ اسلاومایر^[4] و همکاران، 2008؛ اسپرناکووا^[5] و همکاران، 2007).

1-3 اهمیّت، جایگاه و آمار صنعت طیور در ایران و جهان

پرورش طیور در ایران تاریخچه طولانی دارد و زمان آن به ایران باستان و زمانی‌که مرغ توسط مردان آریایی از شبه قاره هند (حدود 2500-2000 سال قبل از میلاد مسیح) به ایران آورده شد بر می‌گردد. در چهار دهه گذشته سرمایه‌گذاری زیادی در این بخش به‌عمل آمده است ( اصفهانی^[6] و همکاران، 2012). بر اساس آمار منتشره سهم گوشت، شیر و تخم مرغ در تامین کل غذای مردم ایران در سال 2009 میلادی 5 و 6/4 درصد بوده و تولید سالیانه گوشت جهان 281482 هزارتن بود؛ که سهم ایران در این میان 2541 هزار تن بوده است. هم‌چنین تولید گوشت طیور در سال 2009 میلادی در جهان 92325 هزار تن بوده است؛ که سهم ایران 1622 هزار تن بود. مصرف سرانه گوشت طیور و تخم مرغ در ایران 2/22 و 7/7 کیلوگرم است و پیش‌بینی می‌شود که سرانه مصرف گوشت در سال 2030 میلادی در جهان 3/45 کیلو‌گرم در سال باشد که انتظار رشدی بالغ بر 11 درصد را در مقایسه با سال 1999 میلادی خواهیم داشت (فائو، 2009؛ سازمان بهداشت جهانی^[7]). دست یافتن به چنین چشم اندازی در سایه اطمینان از عملکرد مناسب حیوانات مزرعه‌ای، کوشش و اهتمام برای حفظ سلامتی حیوانات در جهت تولید فرآورده‌های دامی با کیفّیت عالی امکان‌پذیر است.

1-4 جایگاه رزماری^[8] و ویتامین E در تغذیه طیور

1-5 بیان مساله

1-6 اهداف تحقیق

1- بهبود تولید گوشت طیور با توجه به کاهش اکسیداسیون و افزایش زمان ماندگاری.

2- بروز پتانسیل‌های ژنتیکی طیور از لحاظ افزایش رشد، بهبود سیستم ایمنی با بهره گرفتن از دوزهای بالای ویتامین E و رزماری.