فصل اول:

كلیات تحقیق

1-    فصل اول: کلیات تحقیق

بخش اول از هر پژوهش به ارائه کلیاتی از آن پرداخته می­ شود. بنابراین نخست مروری به بیان مسئله تحقیق و سؤالات آن و همچنین روش­شناسی پژوهش پرداخته می­ شود. سؤالات تحقیق مجموعه پرسش‌هایی است كه محقق در تحقیق خود در صدد پاسخگویی به آن‌ هاست و در ادامه فرضیات تحقیق آورده شده است و پس از آن به بیان ضرورت و اهمیت تحقیق و انگیزه تحقیق و اهداف تحقیق پرداخته می­ شود. اهداف پژوهش در جهت پاسخ­گویی به سؤالات و فرضیات تعیین شده تعریف می­ شود. پس از آن به ادبیات پژوهش و نتایج و یافته­ های حاصل از آن­ها به منظور استفاده در جهت روشن سازی ابعاد مختلف پژوهش پرداخته می­ شود. روش­شناسی پژوهش از دیگر موضوعاتی است که در این فصل به آن پرداخته می­ شود و نوع تحقیق با ابزار گردآوری داده ­ها و اطلاعات و همچنین چگونگی تجزیه و تحلیل این داده ­ها معرفی و تدوین می­ شود. در نهایت فرایند تحقیق به صورت نمودار (دیاگرام) معرفی شده و مسائل و مشکلات پیش روی آن معرفی می­ شود.

1-1-          بیان مسئله

سیاست‌گذاران و برنامه‌ریزان به صنعت گردشگری با رویکرد صنعتی كه ثبات اقتصادی و جمعیتی برای جوامع روستایی به دنبال دارد، می‌نگرند و بسیاری نیز می‌پندارند كه توسعه گردشگری راه حل بسیاری از مشكلات است كه مناطق روستایی گرفتار آن‌ ها می‌باشند. پس گردشگری را عنصر لازم برای حركت به سوی اصلاح مناطق روستایی می‌دانند به هر حال آنچه مسلم بوده، این است كه از نظر موافقان و مخالفان توسعه، گردشگری روستایی به طور فزاینده‌ای عامل افزایش‌دهنده توان اقتصادی، بالابرنده قابلیت زیست در نواحی دورافتاده، محرك تجدید حیات سکونتگاه‌ها و نیز بهبود دهنده شرایط زندگی جوامع روستایی به حساب می‌آید. این موضوع در بسیاری از كشورها با سیاست‌های كشاورزی در ارتباط است و غالباً وسیله‌ای در جهت حمایت از محیط زیست و فرهنگ روستایی است، بنابراین می‌تواند نقش اساسی در توسعه و حفظ روستا داشته باشد. گردشگری روستایی با قدمتی بیش از یک قرن، امروزه یكی از مردمی‌ترین اشكال گردشگری محسوب می‌شود كه با ارائه جذابیت و ایجاد تمایل در استفاده از فضا و ویژگی‌های محیط روستایی برای گردشگران و همچنین كاركردی جهت بهبود و ارتقاء شاخص‌های اقتصادی، اجتماعی- فرهنگی و زیست‌محیطی منطقه میزبان مورد توجه بسیاری واقع شده است.

1-1-          سؤال­های پژوهش

فصل اول:

كلیات تحقیق

1-    فصل اول: کلیات تحقیق

بخش اول از هر پژوهش به ارائه کلیاتی از آن پرداخته می­ شود. بنابراین نخست مروری به بیان مسئله تحقیق و سؤالات آن و همچنین روش­شناسی پژوهش پرداخته می­ شود. سؤالات تحقیق مجموعه پرسش‌هایی است كه محقق در تحقیق خود در صدد پاسخگویی به آن‌ هاست و در ادامه فرضیات تحقیق آورده شده است و پس از آن به بیان ضرورت و اهمیت تحقیق و انگیزه تحقیق و اهداف تحقیق پرداخته می­ شود. اهداف پژوهش در جهت پاسخ­گویی به سؤالات و فرضیات تعیین شده تعریف می­ شود. پس از آن به ادبیات پژوهش و نتایج و یافته­ های حاصل از آن­ها به منظور استفاده در جهت روشن سازی ابعاد مختلف پژوهش پرداخته می­ شود. روش­شناسی پژوهش از دیگر موضوعاتی است که در این فصل به آن پرداخته می­ شود و نوع تحقیق با ابزار گردآوری داده ­ها و اطلاعات و همچنین چگونگی تجزیه و تحلیل این داده ­ها معرفی و تدوین می­ شود. در نهایت فرایند تحقیق به صورت نمودار (دیاگرام) معرفی شده و مسائل و مشکلات پیش روی آن معرفی می­ شود.

1-1-          بیان مسئله

سیاست‌گذاران و برنامه‌ریزان به صنعت گردشگری با رویکرد صنعتی كه ثبات اقتصادی و جمعیتی برای جوامع روستایی به دنبال دارد، می‌نگرند و بسیاری نیز می‌پندارند كه توسعه گردشگری راه حل بسیاری از مشكلات است كه مناطق روستایی گرفتار آن‌ ها می‌باشند. پس گردشگری را عنصر لازم برای حركت به سوی اصلاح مناطق روستایی می‌دانند به هر حال آنچه مسلم بوده، این است كه از نظر موافقان و مخالفان توسعه، گردشگری روستایی به طور فزاینده‌ای عامل افزایش‌دهنده توان اقتصادی، بالابرنده قابلیت زیست در نواحی دورافتاده، محرك تجدید حیات سکونتگاه‌ها و نیز بهبود دهنده شرایط زندگی جوامع روستایی به حساب می‌آید. این موضوع در بسیاری از كشورها با سیاست‌های كشاورزی در ارتباط است و غالباً وسیله‌ای در جهت حمایت از محیط زیست و فرهنگ روستایی است، بنابراین می‌تواند نقش اساسی در توسعه و حفظ روستا داشته باشد. گردشگری روستایی با قدمتی بیش از یک قرن، امروزه یكی از مردمی‌ترین اشكال گردشگری محسوب می‌شود كه با ارائه جذابیت و ایجاد تمایل در استفاده از فضا و ویژگی‌های محیط روستایی برای گردشگران و همچنین كاركردی جهت بهبود و ارتقاء شاخص‌های اقتصادی، اجتماعی- فرهنگی و زیست‌محیطی منطقه میزبان مورد توجه بسیاری واقع شده است.

1-1-          سؤال­های پژوهش

این پژوهش با توجه به مطالب مطرح در بیان مسئله، درصدد پاسخ گویی به سؤالات اساسی زیر است:

سؤال اول: آیا ارتباطی بین توسعه گردشگری شهرستان نیر و افزایش جذب گردشگر وجود دارد؟

سؤال دوم: آیا استعدادهای گردشگری شهرستان نیر از دیدگاه مسئولان، می ­تواند منجر به توسعه گردشگری روستایی باشد؟

سؤال سوم: آیا ارتباطی بین نظرات ساکنان روستاهای شهرستان نیر و شناخت توان‌های گردشگری این محدوده وجود دارد؟

سؤال چهارم: آیا رضایت گردشگران شهرستان نیر در توسعه گردشگری آن مؤثر است؟

1-2-          فرضیه ­های تحقیق

متناظر با سؤالات مطرح شده فرضیه های تحقیق به شرح زیر است:

فرضیه اول: بین وجود جاذبه­های طبیعی، زیر ساختی، مدیریتی و فرهنگی در بخش مركزی شهرستان نیر و توسعه گردشگری روستایی رابطه معنی­داری وجود دارد.

فرضیه دوم: بین وجود جاذبه های طبیعی، زیر ساختی، مدیریتی و فرهنگی در بخش مركزی شهرستان نیر و توسعه گردشگری روستایی از دیدگاه مسئولان رابطه معنی داری وجود دارد.

فرضیه سوم: بین وجود جاذبه های طبیعی، زیر ساختی، مدیریتی و فرهنگی در بخش مركزی شهرستان نیر و توسعه گردشگری روستایی از دیدگاه مردم محلی رابطه معنی داری وجود دارد.

فرضیه چهارم: بین رضایت گردشگران وارد شده به بخش مركزی شهرستان نیر و توسعه گردشگری روستایی از دیدگاه گردشگران رابطه معنی داری وجود دارد.

1-3-          ضرورت و اهمیت تحقیق

گردشگری روستایی جزئی از صنعت گردشگری است كه می‌تواند نقش عظیمی در توسعه و عمران نواحی روستایی ایفا نماید. بنابراین ضروری می­نماید با شناسایی و بررسی حساب شده توانایی­ها و پتانسیل‌های گردشگری در نواحی روستایی منطقه مورد مطالعه و ارائه راهكارهایی مناسب جهت توسعه این صنعت عظیم، گامی موثر در راه توسعه روستایی و كمك به رشد و ترقی اقتصاد روستا برداشته شود. بخش مرکزی شهرستان نیر به دلیل ویژگی‌های زمین ساختی، یكی از كانون­های مهم آب معدنی و آبگرم كشور است و در گوشه و كنار این منطقه آب‌های گرم معدنی متعددی را در خود جای داده است. از طرف دیگر، جاذبه های مصنوع همچون دریاچه پشت سد یامچی به غنای پتانسیل‌های توریستی و تفرجی این شهرستان افزوده است. این منابع هر چند آن طور كه شایسته است مورد برنامه ریزی و بهره برداری قرار نمی‌گیرند و از فقر امكانات و تسهیلات خدماتی و رفاهی در عذاب هستند، با این حال منابعی همچون آب‌های گرم معدنی منطقه، سال‌ها است كه مورد استفاده اهالی روستاهای پیرامون و در چند سال اخیر گردشگران عبوری قرار می‌گیرند. در كنار کانون‌های آبگرم و معدنی و منابع گردشگری تاریخی و فرهنگی، بخش مرکزی شهرستان نیر دارای پتانسیل‌های ویژه تفرجی است كه برخی از آن‌ ها در صورت بالفعل شدن توانمندی‌های تفرجی خود، می‌توانند به فضای مطلوبی برای گذران اوقات فراغت شهروندان و تفرج گردشگران تبدیل شوند. بنابراین ضرورت آن وجود دارد که از مناطق نمونه گردشگری محدوده بخش مرکزی شهرستان نیر مطالعه و بررسی به عمل آید.

 

این پژوهش با توجه به مطالب مطرح در بیان مسئله، درصدد پاسخ گویی به سؤالات اساسی زیر است:

سؤال اول: آیا ارتباطی بین توسعه گردشگری شهرستان نیر و افزایش جذب گردشگر وجود دارد؟

سؤال دوم: آیا استعدادهای گردشگری شهرستان نیر از دیدگاه مسئولان، می ­تواند منجر به توسعه گردشگری روستایی باشد؟

سؤال سوم: آیا ارتباطی بین نظرات ساکنان روستاهای شهرستان نیر و شناخت توان‌های گردشگری این محدوده وجود دارد؟

سؤال چهارم: آیا رضایت گردشگران شهرستان نیر در توسعه گردشگری آن مؤثر است؟

1-2-          فرضیه ­های تحقیق

متناظر با سؤالات مطرح شده فرضیه های تحقیق به شرح زیر است:

فرضیه اول: بین وجود جاذبه­های طبیعی، زیر ساختی، مدیریتی و فرهنگی در بخش مركزی شهرستان نیر و توسعه گردشگری روستایی رابطه معنی­داری وجود دارد.

فرضیه دوم: بین وجود جاذبه های طبیعی، زیر ساختی، مدیریتی و فرهنگی در بخش مركزی شهرستان نیر و توسعه گردشگری روستایی از دیدگاه مسئولان رابطه معنی داری وجود دارد.

فرضیه سوم: بین وجود جاذبه های طبیعی، زیر ساختی، مدیریتی و فرهنگی در بخش مركزی شهرستان نیر و توسعه گردشگری روستایی از دیدگاه مردم محلی رابطه معنی داری وجود دارد.

فرضیه چهارم: بین رضایت گردشگران وارد شده به بخش مركزی شهرستان نیر و توسعه گردشگری روستایی از دیدگاه گردشگران رابطه معنی داری وجود دارد.

1-3-          ضرورت و اهمیت تحقیق

گردشگری روستایی جزئی از صنعت گردشگری است كه می‌تواند نقش عظیمی در توسعه و عمران نواحی روستایی ایفا نماید. بنابراین ضروری می­نماید با شناسایی و بررسی حساب شده توانایی­ها و پتانسیل‌های گردشگری در نواحی روستایی منطقه مورد مطالعه و ارائه راهكارهایی مناسب جهت توسعه این صنعت عظیم، گامی موثر در راه توسعه روستایی و كمك به رشد و ترقی اقتصاد روستا برداشته شود. بخش مرکزی شهرستان نیر به دلیل ویژگی‌های زمین ساختی، یكی از كانون­های مهم آب معدنی و آبگرم كشور است و در گوشه و كنار این منطقه آب‌های گرم معدنی متعددی را در خود جای داده است. از طرف دیگر، جاذبه های مصنوع همچون دریاچه پشت سد یامچی به غنای پتانسیل‌های توریستی و تفرجی این شهرستان افزوده است. این منابع هر چند آن طور كه شایسته است مورد برنامه ریزی و بهره برداری قرار نمی‌گیرند و از فقر امكانات و تسهیلات خدماتی و رفاهی در عذاب هستند، با این حال منابعی همچون آب‌های گرم معدنی منطقه، سال‌ها است كه مورد استفاده اهالی روستاهای پیرامون و در چند سال اخیر گردشگران عبوری قرار می‌گیرند. در كنار کانون‌های آبگرم و معدنی و منابع گردشگری تاریخی و فرهنگی، بخش مرکزی شهرستان نیر دارای پتانسیل‌های ویژه تفرجی است كه برخی از آن‌ ها در صورت بالفعل شدن توانمندی‌های تفرجی خود، می‌توانند به فضای مطلوبی برای گذران اوقات فراغت شهروندان و تفرج گردشگران تبدیل شوند. بنابراین ضرورت آن وجود دارد که از مناطق نمونه گردشگری محدوده بخش مرکزی شهرستان نیر مطالعه و بررسی به عمل آید.

شناخت روش‌های مناسب جهت افزایش رضایت شغلی، تعهد سازمانی و در نهایت بهبود عملکرد کارکنان و بهره‌وری سازمان امری حیاتی است(دهقان، صدقیانی و مرادی، 1390).

تحقیقات نشان می‌دهد که تعهد و رضایت شغلی باعث بهبود عملکرد سازمانی می‌شود(کریستوفر[1]، 2011).

امروزه کارکنان سازمان‌ها، دارایی‌های نامشهود و سرمایه‌های راهبردی سازمان محسوب می‌شوند که به طور مستقیم بر عملکرد و بهره‌وری سازمان تأثیرگذار هستند(بختیاری، 1386).

کشف و درک رفتار کارکنان در سازمان و بهینه‌سازی آن متناسب با اهداف سازمان از اهمیت فوق‌العاده‌ای برای مدیران سازمان‌های گوناگون برخوردار است. رفتار سازمانی نیز در این رابطه از اساسی‌ترین مباحث سازمان و مدیریت است که به بررسی و تحلیل رفتار افراد و کارکنان در سازمان می‌پردازد. از جمله متغیرهای اصلی حوزه رفتار سازمانی، رضایت شغلی و تعهد سازمانی کارکنان است که در پیشرفت کار یک سازمان(سلیمانی و همکاران، 1387) و بهره‌وری آن نیز نقش ایفا می‌کند(رابینز، 2002).

بررسی‌ها نشان داده‌اند که با افزایش میزان رضایت شغلی، خلاقیت و مولد بودن فرد، افزایش انگیزه‌های کاری بیشتر و غیبت از کار کمتر، تعهد سازمانی بیشتر و سودآوری کسب و کار افزایش می‌یابد(دهقان، 1391).

به علاوه، پایین بودن و یا نبودن رضایت شغلی و تعهد سازمانی باعث کاهش عملکرد سازمان می‌شود(گراویل و همکاران[3] ، 2005).

بنابراین، میزان رضایت شغلی کارکنان یکی از مهم‌ترین شاخص‌های راهبردی در حوزه منابع انسانی است که سازمان‌های بسیاری از این شاخص جهت سنجش اثربخشی: فعالیت‌های خود در حوزه منابع انسانی استفاده می‌کنند(دهقان، 1391).

هدف اصلی این پژوهش رابطه بین تعهد مدیران به کارکنان و عملکرد شغلی آنان در اداره کل امور مالیاتی استان گیلان است.

 1-2- بیان مسأله

عملکرد شغلی به تحقق اهداف سازمانی اشاره دارد که باعث افزایش سودهی بلندمدت، نرخ رشد و درآمد رضایت شغلی، بهره‌وری کارکنان و بهبود کیفیت خدمات و محصول می‌شود(تاییگو و جیه[5]،2013).

«مولین» در تعریف خود از سنجش عملکرد بر چگونگی مدیریت و ارزش‌آفرینی به شرح زیر تأکید دارد: «ارزشیابی چگونگی مدیریت سازمان‌ها و ارزش‌آفرینی آن‌ ها برای مشتریان و دیگر ذینفعان»(مولین^[6]، 2002).

یکی از مسأله‌های اکثر سازمان‌ها و شرکت‌های دولتی و خصوصی کشور در مقایسه با آنچه در شرکت‌ها و سازمان‌های خارجی؛ بخصوص غرب و ژاپن دیده می‌شود، عدم احساس تعهد سازمانی کارکنان نسبت به سازمانی که در آن مشغول به کار هستند، است. تعهد سازمانی در سازمان‌ها تأثیر مثبتی بر عملكرد كاركنان دارد(مسعودی اصل،1391).

تعهد مدیریت در نحوه ارائه خدمات به کارکنان که شامل: آموزش کارکنان، توانمندسازی و نحوه اعطای پاداش‌ها، می‌باشد، با رضایت شغلی و تعهد کارکنان رابطه مستقیم دارد و در نهایت بهبود عملکرد در خدمات‌رسانی به مشتریان متأثر از تعهد سازمانی و رضایت شغلی کارکنان رده عملیاتی است(باباکاس و همکاران[7]، 2003).

زمانی که یک سازمان بوجود می‌آید، برای رسیدن به اهداف خود نیاز به منابع و امکانات دارد. مهم‌ترین عامل در جهت نیل به اهداف سازمان منابع انسانی است. مطالعات مربوط به تعهد سازمانی در دهه‌ های اخیر بطور قابل ملاحظه‌ای افزایش یافته است. توجه به تحقیقات ویژه تعهد سازمانی نه تنها توسط متفکرین مدیریت صورت گرفته است؛ بلکه روانشناسان سازمانی و صنعتی، و جامعه‌شناسان نیز تحقیقات زیادی را در این زمینه انجام داده‌اند(طالعی، 1390).

شواهد فراوانی بیانگر این است که تعهد سازمانی یکی از عوامل تعیین‌کننده مهم و پیش‌بینی‌کننده قدرتمند رفتار سازمانی است(گرمابدری، 1390).

از سوی دیگر، تعهد سازمانی در اثربخشی سازمانی نقش مؤثری دارد(همان منبع، 1390).

می‌توان ادعا نمود که بین چندین متغیر پیش‌بین نگرش کاری که روانشناسان صنعتی و سازمانی مورد مطالعه قرار داده‌اند، تنها رضایت شغلی نسبت به تعهد سازمانی، توجه بیشتری را به خود جلب کرده است(آلن[8]، 2007).

افرادی که در سازمان مشغول به کار می‌شوند، میزانی از کار و کوشش و وفاداری خود را به سازمان می‌دهند و در برابر آن درخواستی بیش از پاداش مادی از سازمان دارند. آنان امنیت، احترام، رفتار انسانی، ارتباط اجتماعی با مردم و حمایت جهت دستیابی به هدف‌های خود را خواهانند. اگر سازمان تنها به هدف‌های مادی کارکنان توجه کند و هدف‌های معنوی را نادیده بگیرد، کارکنان در سازمان به عملکرد اندک گرایش می‌یابند؛ زیرا توقعات آن‌ ها برآورده نشده است، هرگاه هدف‌های مادی و معنوی افراد از سوی سازمان مورد توجه قرار گیرد، آنان با تمام توان خود در جهت تحقق اهداف سازمان تلاش و کوشش خواهند نمود. با توجه به مطالب فوق‌الذکر مسأله اصلی تحقیق حاضر این است که چه رابطه‌ای بین تعهد مدیران به کارکنان و عملکرد شغلی آنان در اداره کل امور مالیاتی استان گیلان وجود دارد؟

 

1-3- چهارچوب نظری تحقیق

چهارچوب نظری روابط موجود میان متغیرهایی که در پی اجرای فرایندهایی چون مصاحبه، مشاهده و بررسی پیشینه(ادبیات نظری تحقیق) به دست می‌آید را نشان می‌دهد(سکاران، 1380).

شناخت روش‌های مناسب جهت افزایش رضایت شغلی، تعهد سازمانی و در نهایت بهبود عملکرد کارکنان و بهره‌وری سازمان امری حیاتی است(دهقان، صدقیانی و مرادی، 1390).

تحقیقات نشان می‌دهد که تعهد و رضایت شغلی باعث بهبود عملکرد سازمانی می‌شود(کریستوفر[1]، 2011).

امروزه کارکنان سازمان‌ها، دارایی‌های نامشهود و سرمایه‌های راهبردی سازمان محسوب می‌شوند که به طور مستقیم بر عملکرد و بهره‌وری سازمان تأثیرگذار هستند(بختیاری، 1386).

کشف و درک رفتار کارکنان در سازمان و بهینه‌سازی آن متناسب با اهداف سازمان از اهمیت فوق‌العاده‌ای برای مدیران سازمان‌های گوناگون برخوردار است. رفتار سازمانی نیز در این رابطه از اساسی‌ترین مباحث سازمان و مدیریت است که به بررسی و تحلیل رفتار افراد و کارکنان در سازمان می‌پردازد. از جمله متغیرهای اصلی حوزه رفتار سازمانی، رضایت شغلی و تعهد سازمانی کارکنان است که در پیشرفت کار یک سازمان(سلیمانی و همکاران، 1387) و بهره‌وری آن نیز نقش ایفا می‌کند(رابینز، 2002).

بررسی‌ها نشان داده‌اند که با افزایش میزان رضایت شغلی، خلاقیت و مولد بودن فرد، افزایش انگیزه‌های کاری بیشتر و غیبت از کار کمتر، تعهد سازمانی بیشتر و سودآوری کسب و کار افزایش می‌یابد(دهقان، 1391).

به علاوه، پایین بودن و یا نبودن رضایت شغلی و تعهد سازمانی باعث کاهش عملکرد سازمان می‌شود(گراویل و همکاران[3] ، 2005).

بنابراین، میزان رضایت شغلی کارکنان یکی از مهم‌ترین شاخص‌های راهبردی در حوزه منابع انسانی است که سازمان‌های بسیاری از این شاخص جهت سنجش اثربخشی: فعالیت‌های خود در حوزه منابع انسانی استفاده می‌کنند(دهقان، 1391).

هدف اصلی این پژوهش رابطه بین تعهد مدیران به کارکنان و عملکرد شغلی آنان در اداره کل امور مالیاتی استان گیلان است.

 1-2- بیان مسأله

عملکرد شغلی به تحقق اهداف سازمانی اشاره دارد که باعث افزایش سودهی بلندمدت، نرخ رشد و درآمد رضایت شغلی، بهره‌وری کارکنان و بهبود کیفیت خدمات و محصول می‌شود(تاییگو و جیه[5]،2013).

«مولین» در تعریف خود از سنجش عملکرد بر چگونگی مدیریت و ارزش‌آفرینی به شرح زیر تأکید دارد: «ارزشیابی چگونگی مدیریت سازمان‌ها و ارزش‌آفرینی آن‌ ها برای مشتریان و دیگر ذینفعان»(مولین^[6]، 2002).

یکی از مسأله‌های اکثر سازمان‌ها و شرکت‌های دولتی و خصوصی کشور در مقایسه با آنچه در شرکت‌ها و سازمان‌های خارجی؛ بخصوص غرب و ژاپن دیده می‌شود، عدم احساس تعهد سازمانی کارکنان نسبت به سازمانی که در آن مشغول به کار هستند، است. تعهد سازمانی در سازمان‌ها تأثیر مثبتی بر عملكرد كاركنان دارد(مسعودی اصل،1391).

تعهد مدیریت در نحوه ارائه خدمات به کارکنان که شامل: آموزش کارکنان، توانمندسازی و نحوه اعطای پاداش‌ها، می‌باشد، با رضایت شغلی و تعهد کارکنان رابطه مستقیم دارد و در نهایت بهبود عملکرد در خدمات‌رسانی به مشتریان متأثر از تعهد سازمانی و رضایت شغلی کارکنان رده عملیاتی است(باباکاس و همکاران[7]، 2003).

زمانی که یک سازمان بوجود می‌آید، برای رسیدن به اهداف خود نیاز به منابع و امکانات دارد. مهم‌ترین عامل در جهت نیل به اهداف سازمان منابع انسانی است. مطالعات مربوط به تعهد سازمانی در دهه‌ های اخیر بطور قابل ملاحظه‌ای افزایش یافته است. توجه به تحقیقات ویژه تعهد سازمانی نه تنها توسط متفکرین مدیریت صورت گرفته است؛ بلکه روانشناسان سازمانی و صنعتی، و جامعه‌شناسان نیز تحقیقات زیادی را در این زمینه انجام داده‌اند(طالعی، 1390).

شواهد فراوانی بیانگر این است که تعهد سازمانی یکی از عوامل تعیین‌کننده مهم و پیش‌بینی‌کننده قدرتمند رفتار سازمانی است(گرمابدری، 1390).

از سوی دیگر، تعهد سازمانی در اثربخشی سازمانی نقش مؤثری دارد(همان منبع، 1390).

می‌توان ادعا نمود که بین چندین متغیر پیش‌بین نگرش کاری که روانشناسان صنعتی و سازمانی مورد مطالعه قرار داده‌اند، تنها رضایت شغلی نسبت به تعهد سازمانی، توجه بیشتری را به خود جلب کرده است(آلن[8]، 2007).

افرادی که در سازمان مشغول به کار می‌شوند، میزانی از کار و کوشش و وفاداری خود را به سازمان می‌دهند و در برابر آن درخواستی بیش از پاداش مادی از سازمان دارند. آنان امنیت، احترام، رفتار انسانی، ارتباط اجتماعی با مردم و حمایت جهت دستیابی به هدف‌های خود را خواهانند. اگر سازمان تنها به هدف‌های مادی کارکنان توجه کند و هدف‌های معنوی را نادیده بگیرد، کارکنان در سازمان به عملکرد اندک گرایش می‌یابند؛ زیرا توقعات آن‌ ها برآورده نشده است، هرگاه هدف‌های مادی و معنوی افراد از سوی سازمان مورد توجه قرار گیرد، آنان با تمام توان خود در جهت تحقق اهداف سازمان تلاش و کوشش خواهند نمود. با توجه به مطالب فوق‌الذکر مسأله اصلی تحقیق حاضر این است که چه رابطه‌ای بین تعهد مدیران به کارکنان و عملکرد شغلی آنان در اداره کل امور مالیاتی استان گیلان وجود دارد؟

 

1-3- چهارچوب نظری تحقیق

چهارچوب نظری روابط موجود میان متغیرهایی که در پی اجرای فرایندهایی چون مصاحبه، مشاهده و بررسی پیشینه(ادبیات نظری تحقیق) به دست می‌آید را نشان می‌دهد(سکاران، 1380).

چهارچوب نظری تحقیق حاضر اقتباسی است از نظریه نگرشی «باگزی»[9](1992) و تحقیق میدانی که توسط «باباکاس» و همکاران صورت پذیرفته است. مدل «باگزی» این موضوع را مطرح می‌کند که تعهد مدیریت در نحوه ارائه خدمات به کارکنان که شامل: آموزش کارکنان، توانمندسازی و نحوه اعطای پاداش‌ها، می‌باشد، با رضایت شغلی و تعهد کارکنان رابطه مستقیم دارد و در نهایت بهبود عملکرد در خدمات‌رسانی به مشتریان متأثر از تعهد سازمانی و رضایت شغلی کارکنان رده عملیاتی است(باباکاس و همکاران[10]، 2003).

عملکرد شغلی

آموزش

توانمندسازی

پاداش

تعهد مدیریت

 شکل1-1- مدل تحلیلی تحقیق

(اقتباسی از مقاله تأثیر تعهد مدیران بر تعهد سازمانی، رضایت شغلی و عملکرد کارکنان نبی ا… دهقان و همکاران)

 1-4- اهمیت ضرورت انجام تحقیق

در دنیای پیشرفته و اجتماعی امروز، سازمان‌ها، نظام‌های اجتماعی هستند که منابع انسانی، مهم‌ترین عامل اثربخشی و کارایی آن‌ ها می‌باشند. آن‌ ها برای دستیابی به اهداف خود به کارکنان مؤثر با عملکرد بهینه نیاز دارند و بدون تلاش و تعهد کارکنان خود، به موفقیت دست نمی‌یابند(زکارفر[11]، 2012).

عملکرد شغلی در سازمان‌ها فراوان مورد بررسی قرار می‌گیرد اما این مسأله زمانی اهمیت و ضرورت می‌یابد که درك کنیم، موفقیت و شکست یک سازمان به عملکرد کارکنان آن بستگی دارد. عملکرد شغلی درجه‌ای از انجام وظایف محوله به فرد در شغل وی تعریف می‌شود(طاهیر سلیمان[12]، 2008).

توجه به کارکنان سازمان در مورد سازمان‌هایی که در محیط‌های رقابتی و تجاری فعالیت می‌کنند، از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است. مدیران عالی با علم به این که تعهد مدیریت در چگونگی ارائه خدمات به کارکنان، عامل تعیین‌کننده رفتار آنان در ایجاد برتری در خدمت‌رسانی به مشتریان نسبت به رقباست، خود را متعهد به بهبود کیفیت خدمات در قبال کارکنان می‌دانند. تعهد مدیران در چگونگی خدمت‌رسانی به کارکنان از طریق فرایندهایی مانند: توانمندسازی، آموزش و توسعه و پاداش‌ها می‌تواند منجر به نتایج عاطفی چون تعهد سازمانی و رضایت شغلی شود که انعکاس آن در بهبود عملکرد نمایان می‌شود(دهقان، 1391).

 1-5- اهداف تحقیق  

بر اساس مسأله تبیین شده اهداف تحقیق حاضر به شرح زیر هستند:

• سنجش میزان تعهد مدیران اداره کل امور مالیاتی استان گیلان به کارکنان
• سنجش میزان آموزش کارکنان اداره کل امور مالیاتی استان گیلان
• سنجش میزان توانمندسازی کارکنان اداره کل امور مالیاتی استان گیلان
• سنجش میزان پاداش کارکنان در اداره کل امور مالیاتی استان گیلان
• سنجش میزان عملکرد شغلی کارکنان اداره کل امور مالیاتی استان گیلان
• تعیین رابطه بین تعهد مدیران(میزان آموزش و پاداش و توانمندسازی) و میزان عملکرد شغلی کارکنان در اداره کل امور مالیاتی استان گیلان

1-6- فرضیه‌های تحقیق

بر اساس اهداف تعریف شده، فرضیه‌های این پژوهش به شرح زیر هستند:  

فرضیه اصلی: بین تعهد مدیریت و عملکرد شغلی کارکنان اداره کل امور مالیاتی استان گیلان رابطه معنی‌داری وجود دارد.

1. بین آموزش و عملکرد شغلی کارکنان اداره کل امور مالیاتی استان گیلان رابطه معنی‌داری وجود دارد.
2. بین توانمندسازی و عملکرد شغلی کارکنان اداره کل امور مالیاتی استان گیلان رابطه معنی‌داری وجود دارد.
3. بین سیستم پاداش و عملکرد شغلی کارکنان اداره کل امور مالیاتی استان گیلان رابطه معنی‌داری وجود دارد.

 1-7- تعریف نظری و عملیاتی واژه‌های تحقیق

1-7-1-تعریف نظری

تعهد

تعهد سازمانی، نگرش‌های مثبت یا منفی افراد نسبت به كل سازمان، نه شغلی كه در آن مشغول به كارند، است و در تعهد سازمانی شخص نسبت به سازمان احساس وفاداری قوی دارد و از طریق آن سازمان، خود را مورد شناسایی قرار می‌دهد(زکی،1390).

عملکرد شغلی

معروف‌ترین تعریف عملکرد توسط «نیلی» و همکاران ارائه شده است: «فرایند تبیین کیفیت اثربخشی و کارایی اقدامات گذشته »(نیلی^[15]، 2005).

مطابق این تعریف، عملکرد به دو جزء تقسیم می‌شود: 1) کارایی که توصیف‌کننده‌ی چگونگی استفاده سازمان از منابع در تولید خدمات یا محصولات است؛ یعنی رابطه بین ترکیب واقعی و مطلوب دروندادها برای تولید بروندادهای معین؛ 2) اثربخشی که توصیف‌کننده‌ی درجه‌ی نیل به اهداف سازمانی است، عبارت است از مجموع رفتارهای در ارتباط با شغل که افراد از خود نشان می‌دهند(نیلی، 2005).

 

 

چهارچوب نظری تحقیق حاضر اقتباسی است از نظریه نگرشی «باگزی»[9](1992) و تحقیق میدانی که توسط «باباکاس» و همکاران صورت پذیرفته است. مدل «باگزی» این موضوع را مطرح می‌کند که تعهد مدیریت در نحوه ارائه خدمات به کارکنان که شامل: آموزش کارکنان، توانمندسازی و نحوه اعطای پاداش‌ها، می‌باشد، با رضایت شغلی و تعهد کارکنان رابطه مستقیم دارد و در نهایت بهبود عملکرد در خدمات‌رسانی به مشتریان متأثر از تعهد سازمانی و رضایت شغلی کارکنان رده عملیاتی است(باباکاس و همکاران[10]، 2003).

عملکرد شغلی

آموزش

توانمندسازی

پاداش

تعهد مدیریت

 شکل1-1- مدل تحلیلی تحقیق

(اقتباسی از مقاله تأثیر تعهد مدیران بر تعهد سازمانی، رضایت شغلی و عملکرد کارکنان نبی ا… دهقان و همکاران)

 1-4- اهمیت ضرورت انجام تحقیق

در دنیای پیشرفته و اجتماعی امروز، سازمان‌ها، نظام‌های اجتماعی هستند که منابع انسانی، مهم‌ترین عامل اثربخشی و کارایی آن‌ ها می‌باشند. آن‌ ها برای دستیابی به اهداف خود به کارکنان مؤثر با عملکرد بهینه نیاز دارند و بدون تلاش و تعهد کارکنان خود، به موفقیت دست نمی‌یابند(زکارفر[11]، 2012).

عملکرد شغلی در سازمان‌ها فراوان مورد بررسی قرار می‌گیرد اما این مسأله زمانی اهمیت و ضرورت می‌یابد که درك کنیم، موفقیت و شکست یک سازمان به عملکرد کارکنان آن بستگی دارد. عملکرد شغلی درجه‌ای از انجام وظایف محوله به فرد در شغل وی تعریف می‌شود(طاهیر سلیمان[12]، 2008).

توجه به کارکنان سازمان در مورد سازمان‌هایی که در محیط‌های رقابتی و تجاری فعالیت می‌کنند، از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است. مدیران عالی با علم به این که تعهد مدیریت در چگونگی ارائه خدمات به کارکنان، عامل تعیین‌کننده رفتار آنان در ایجاد برتری در خدمت‌رسانی به مشتریان نسبت به رقباست، خود را متعهد به بهبود کیفیت خدمات در قبال کارکنان می‌دانند. تعهد مدیران در چگونگی خدمت‌رسانی به کارکنان از طریق فرایندهایی مانند: توانمندسازی، آموزش و توسعه و پاداش‌ها می‌تواند منجر به نتایج عاطفی چون تعهد سازمانی و رضایت شغلی شود که انعکاس آن در بهبود عملکرد نمایان می‌شود(دهقان، 1391).

 1-5- اهداف تحقیق  

بر اساس مسأله تبیین شده اهداف تحقیق حاضر به شرح زیر هستند:

• سنجش میزان تعهد مدیران اداره کل امور مالیاتی استان گیلان به کارکنان
• سنجش میزان آموزش کارکنان اداره کل امور مالیاتی استان گیلان
• سنجش میزان توانمندسازی کارکنان اداره کل امور مالیاتی استان گیلان
• سنجش میزان پاداش کارکنان در اداره کل امور مالیاتی استان گیلان
• سنجش میزان عملکرد شغلی کارکنان اداره کل امور مالیاتی استان گیلان
• تعیین رابطه بین تعهد مدیران(میزان آموزش و پاداش و توانمندسازی) و میزان عملکرد شغلی کارکنان در اداره کل امور مالیاتی استان گیلان

1-6- فرضیه‌های تحقیق

بر اساس اهداف تعریف شده، فرضیه‌های این پژوهش به شرح زیر هستند:  

فرضیه اصلی: بین تعهد مدیریت و عملکرد شغلی کارکنان اداره کل امور مالیاتی استان گیلان رابطه معنی‌داری وجود دارد.

1. بین آموزش و عملکرد شغلی کارکنان اداره کل امور مالیاتی استان گیلان رابطه معنی‌داری وجود دارد.
2. بین توانمندسازی و عملکرد شغلی کارکنان اداره کل امور مالیاتی استان گیلان رابطه معنی‌داری وجود دارد.
3. بین سیستم پاداش و عملکرد شغلی کارکنان اداره کل امور مالیاتی استان گیلان رابطه معنی‌داری وجود دارد.

 1-7- تعریف نظری و عملیاتی واژه‌های تحقیق

1-7-1-تعریف نظری

تعهد

تعهد سازمانی، نگرش‌های مثبت یا منفی افراد نسبت به كل سازمان، نه شغلی كه در آن مشغول به كارند، است و در تعهد سازمانی شخص نسبت به سازمان احساس وفاداری قوی دارد و از طریق آن سازمان، خود را مورد شناسایی قرار می‌دهد(زکی،1390).

عملکرد شغلی

معروف‌ترین تعریف عملکرد توسط «نیلی» و همکاران ارائه شده است: «فرایند تبیین کیفیت اثربخشی و کارایی اقدامات گذشته »(نیلی^[15]، 2005).

مطابق این تعریف، عملکرد به دو جزء تقسیم می‌شود: 1) کارایی که توصیف‌کننده‌ی چگونگی استفاده سازمان از منابع در تولید خدمات یا محصولات است؛ یعنی رابطه بین ترکیب واقعی و مطلوب دروندادها برای تولید بروندادهای معین؛ 2) اثربخشی که توصیف‌کننده‌ی درجه‌ی نیل به اهداف سازمانی است، عبارت است از مجموع رفتارهای در ارتباط با شغل که افراد از خود نشان می‌دهند(نیلی، 2005).

 

خصوصی سازی بنا به تعریفی که در سازمان “بهره وری آسیا” در سال 1372 ارائه شده است، “انتقال مالکیت یا کنترل بنگاه های اقتصادی از دولت به بخش خصوصی”.

خصوصی سازی راهکاری است که در مبارزه با ناکارایی در طیف وسیعی از کشورها به کار گرفته شده است و به تناسب زمینه های موجود در هر کشور و قدرت عمل آنها، نتایج متفاوتی به بار آورده است. برای واگذاری شرکتهای دولتی به بخش خصوصی شرایط اجتماعی، سیاسی و اقتصادی هر کشور باید مورد توجه قرار گیرد و در ادامه باید برنامه ریزی قبل از خصوصی سازی، برنامه ریزی در حین خصوصی سازی و برنامه ریزی و مدیریت بعد از خصوصی سازی، مورد توجه قرار گیرد.

امروزه یکی از دلایلی که باعث شده روند خصوصی سازی با جدیت بیشتری پیش گرفته شود مسائل مربوط به تجارت جهانی و پیوستن به سازمان WTO[1] است، یکی از شرایط پیوستن به این سازمان کاهش حمایت دولت از بنگاه های اقتصادی و آزادی اقتصادی است.

همچنین برای حضور در این بازار باید از قدرت رقابت پذیری بالایی برخوردار بود و شرکتهای داخلی باید در محیط رقابتی، به کارایی و بهره وری بالایی دست یابند تا قادر به رقابت با شرکتهای رقیب خارجی شوند. [2]

از آنجا که دو شاخص ضریب نفوذ بیمه و حق بیمه سرانه تأثیرگذار بر کارایی بیمه در جهان تشخیص داده شده اند، ما نیز برای بررسی خصوصی سازی بر کارایی بیمه، بر اساس فرضیات بیان شده، تأثیر خصوصی سازی را بر این دو شاخص مورد بررسی قرار می دهیم.

1-2) بیان مسئله

اهداف اولیه عبارت از : کاهش اندازه بخش دولتی از طریق مالکیت و کنترل اقتصادی، افزایش کارایی عملیات مؤسسات اقتصادی، کاهش کسر بودجه و بدهی های ملی و در نهایت افزایش رقابت می باشد.

اهداف ثانویه عبارت از: گسترش بازار سرمایه ( تشویق مالکیت گسترده سهام )، تعدیل مقررات (مقررات زدایی)، ایجاد دلبستگی و علاقه در شاغلین شرکتها، تامین منابع مصرف کنندگان، توزیع مناسب درآمدها و در نهایت تعدیل یارانه ها و قیمتها می باشد.

یکی دیگر از اهداف خصوصی سازی در صنعت بیمه، جذب سرمایه گذاری های بخش خارجی و نیز جذب فن آوری های جدید، مهارت های مدیریتی و بالاخره شرکای جدید به منظور رشد و توسعه بنگاه های بیمه ای- اقتصادی می باشد. خصوصی سازی موجب می شود که بنگاه های بیمه ای- اقتصادی از محدودیت های بودجه ای و دخالت های سیاسی دولت آزاد شوند ودر اثنای جمع آوری سرمایه خصوصی، این امکان را بیابد که متحدان جدیدی را نیز برای خود فراهم آورند.

در کشور ما نیز بیمه یکی از مهمترین عامل حفظ و تضمین سرمایه می باشد. این صنعت مهم از طرف دیگر با ارائه خدمات مناسب خود موجبات رفاه بیشتر افراد را در جامعه فراهم می سازد. صنعت بیمه در تجارت خارجی کشورها ( از جمله ایران ) نیز نقش ارزنده ای را ایفا می نماید به طوری که بسیاری از مخاطرات را پوشش داده و صاحبان کالا و خدمات را از تجارت مطمئن بهره مند می سازد به طور مثال بیمه عمومی صادرات که برای جبران خسارت ناشی از خطرات سیاسی و تجاری در معاملات طرح ریزی شده، در حفظ منابع صادرکنندگان جایگاه ویژه ای دارد.

با توجه به این مطالب باید دید که آیا خصوصی سازی باعث افزایش ضریب نفوذ بیمه و حق بیمه سرانه در ایران می شود که نتیجه آن کارایی بالایی از صنعت بیمه در ایران است.

1-3) اهمیت و ضرورت پژوهش

1-4) اهداف این پژوهش

خصوصی سازی بنا به تعریفی که در سازمان “بهره وری آسیا” در سال 1372 ارائه شده است، “انتقال مالکیت یا کنترل بنگاه های اقتصادی از دولت به بخش خصوصی”.

خصوصی سازی راهکاری است که در مبارزه با ناکارایی در طیف وسیعی از کشورها به کار گرفته شده است و به تناسب زمینه های موجود در هر کشور و قدرت عمل آنها، نتایج متفاوتی به بار آورده است. برای واگذاری شرکتهای دولتی به بخش خصوصی شرایط اجتماعی، سیاسی و اقتصادی هر کشور باید مورد توجه قرار گیرد و در ادامه باید برنامه ریزی قبل از خصوصی سازی، برنامه ریزی در حین خصوصی سازی و برنامه ریزی و مدیریت بعد از خصوصی سازی، مورد توجه قرار گیرد.

امروزه یکی از دلایلی که باعث شده روند خصوصی سازی با جدیت بیشتری پیش گرفته شود مسائل مربوط به تجارت جهانی و پیوستن به سازمان WTO[1] است، یکی از شرایط پیوستن به این سازمان کاهش حمایت دولت از بنگاه های اقتصادی و آزادی اقتصادی است.

همچنین برای حضور در این بازار باید از قدرت رقابت پذیری بالایی برخوردار بود و شرکتهای داخلی باید در محیط رقابتی، به کارایی و بهره وری بالایی دست یابند تا قادر به رقابت با شرکتهای رقیب خارجی شوند. [2]

از آنجا که دو شاخص ضریب نفوذ بیمه و حق بیمه سرانه تأثیرگذار بر کارایی بیمه در جهان تشخیص داده شده اند، ما نیز برای بررسی خصوصی سازی بر کارایی بیمه، بر اساس فرضیات بیان شده، تأثیر خصوصی سازی را بر این دو شاخص مورد بررسی قرار می دهیم.

1-2) بیان مسئله

اهداف اولیه عبارت از : کاهش اندازه بخش دولتی از طریق مالکیت و کنترل اقتصادی، افزایش کارایی عملیات مؤسسات اقتصادی، کاهش کسر بودجه و بدهی های ملی و در نهایت افزایش رقابت می باشد.

اهداف ثانویه عبارت از: گسترش بازار سرمایه ( تشویق مالکیت گسترده سهام )، تعدیل مقررات (مقررات زدایی)، ایجاد دلبستگی و علاقه در شاغلین شرکتها، تامین منابع مصرف کنندگان، توزیع مناسب درآمدها و در نهایت تعدیل یارانه ها و قیمتها می باشد.

یکی دیگر از اهداف خصوصی سازی در صنعت بیمه، جذب سرمایه گذاری های بخش خارجی و نیز جذب فن آوری های جدید، مهارت های مدیریتی و بالاخره شرکای جدید به منظور رشد و توسعه بنگاه های بیمه ای- اقتصادی می باشد. خصوصی سازی موجب می شود که بنگاه های بیمه ای- اقتصادی از محدودیت های بودجه ای و دخالت های سیاسی دولت آزاد شوند ودر اثنای جمع آوری سرمایه خصوصی، این امکان را بیابد که متحدان جدیدی را نیز برای خود فراهم آورند.

در کشور ما نیز بیمه یکی از مهمترین عامل حفظ و تضمین سرمایه می باشد. این صنعت مهم از طرف دیگر با ارائه خدمات مناسب خود موجبات رفاه بیشتر افراد را در جامعه فراهم می سازد. صنعت بیمه در تجارت خارجی کشورها ( از جمله ایران ) نیز نقش ارزنده ای را ایفا می نماید به طوری که بسیاری از مخاطرات را پوشش داده و صاحبان کالا و خدمات را از تجارت مطمئن بهره مند می سازد به طور مثال بیمه عمومی صادرات که برای جبران خسارت ناشی از خطرات سیاسی و تجاری در معاملات طرح ریزی شده، در حفظ منابع صادرکنندگان جایگاه ویژه ای دارد.

با توجه به این مطالب باید دید که آیا خصوصی سازی باعث افزایش ضریب نفوذ بیمه و حق بیمه سرانه در ایران می شود که نتیجه آن کارایی بالایی از صنعت بیمه در ایران است.

1-3) اهمیت و ضرورت پژوهش

1-4) اهداف این پژوهش

هدف از این تحقیق، بررسی وضعیت صنعت بیمه در ایران و سهم صنعت بیمه در تولید ناخالص ملی و تأثیر خصوصی سازی بر کارایی صنعت بیمه می باشد.

1-5) پرسش های پژوهش

از آنجا که ضریب نفوذ بیمه و حق بیمه سرانه مواردی هستند که بر کارایی صنعت بیمه تاثیر گذارند پرسش اصلی این پژوهش عبارت است از :

آیا خصوصی سازی باعث افزایش ضریب نفوذ بیمه و حق بیمه سرانه می شود ؟

1-6) فرضیات پژوهش

• خصوصی سازی صنعت بیمه، سهم حق بیمه را در GDP افزایش می دهد.
• دولتی شدن شرکتهای بیمه از بعد از انقلاب تا کنون کارایی صنعت بیمه را کاهش داده است.

1-7) خلاصه مراحل روش پژوهش

برای این پژوهش از نرم افزار Eviews و روش میانگین حداقل مربعات برای بردازش مدل استفاده می‎شود. دو مدل ارائه می کنیم که در مدل اول تأثیر خصوصی سازی را بر شاخص ضریب نفوذ بیمه نشان می دهیم. مدل دوم نیز نشان دهنده اثرخصوصی سازی بر حق بیمه سرانه می باشد. همچنین در هر دو مدل آثار جنگ را هم بر دو شاخص ضریب نفوذ بیمه و حق بیمه سرانه نشان دادیم.

1-8) متغیرهای پژوهش و تعریف آن

1-8-1) متغیر وابسته مدل

متغیر های وابسته در این پژوهش، ضریب نفوذ بیمه و حق بیمه سرانه می باشد. (گجراتی، دامودار”1383 )

ضریب نفوذ بیمه :

ضریب نفوذ بیمه برابر است با نسبت حق بیمه به تولید ناخالص داخلی کشور.

حق بیمه سرانه :

حق بیمه سرانه بیانگر مقدار هزینه ای است که به نسبت هر فرد در داخل کشور، صرف خرید پوشش های بیمه ای از شرکت های بیمه شده است.

1-8-2) متغیر های مستقل مدل

متغیر های مستقل بکار گرفته شده در مدل ها عبارتند از :

سرمایه گذاری ناخالص داخلی :

مجموع سرمایه گذاری های کل بخش خصوصی می باشد.

میزان صادرات کشور و واردات کشور :

صادرات کالا عبارت است از خروج کالا از قلمرو جغرافیایی کشور.

واردات کالا عبارت است از ورود کالا به قلمرو گمرکی کشور.

هزینه نهایی خانوار :

هزینه نهایی خانوار عبارت است از ارزش پولی كالاها و خدماتی كه طی دوره مورد بررسی توسط خانوار برای مصرف جاری و یا آتی اعضای خود و یا هدیه به دیگران تهیه شده باشد.

هزینه مصرف نهایی دولت :

هزینه مصرف نهایی دولت شامل هزینه هایی است که دولت در طول یک سال انجام می دهد که صرف هزینه های عمومی دولت می شود.

حق بیمه کل :

حق بیمه کل مبالغ بیمه نامه هایی است که طی دوره گزارش توسط مؤسسات بیمه صادر شده اند.

1-9) قلمرو پژوهش

1-9-1) قلمرو موضوعی

موضوع این پژوهش در حوزه مدیریت بازرگانی – مدیریت بیمه می باشد و تأثیر خصوصی سازی بر کارایی صنعت بیمه را مورد بررسی قرار داده است.

1-9-2) قلمرو مکانی

از نظر مکانی صنعت بیمه در محدوده جغرافیایی کشور ایران مورد بررسی قرار می گیرد.

1-9-3) قلمرو زمانی

از نظر زمانی این تحقیق به دوره های زمانی 57 – 1346 و 90 – 1358 محدود می شود. که البته دوره زمانی 90 – 1357 خود به سه دوره زمانی 68 – 1357 و 80 – 1368 و 90 – 1381 تقسیم می گردد. در سالهای57-1346 این صنعت به طور کامل خصوصی بوده است. در سالهای 68-1357 این صنعت به طور کامل دولتی وکشور درجنگ بوده است. سالهای80-1368 صنعت بیمه به طور کامل دولتی بوده است. سال‎های 90-1381 صنعت بیمه به صورت خصوصی ودولتی بوده است.

 

هدف از این تحقیق، بررسی وضعیت صنعت بیمه در ایران و سهم صنعت بیمه در تولید ناخالص ملی و تأثیر خصوصی سازی بر کارایی صنعت بیمه می باشد.

1-5) پرسش های پژوهش

از آنجا که ضریب نفوذ بیمه و حق بیمه سرانه مواردی هستند که بر کارایی صنعت بیمه تاثیر گذارند پرسش اصلی این پژوهش عبارت است از :

آیا خصوصی سازی باعث افزایش ضریب نفوذ بیمه و حق بیمه سرانه می شود ؟

1-6) فرضیات پژوهش

• خصوصی سازی صنعت بیمه، سهم حق بیمه را در GDP افزایش می دهد.
• دولتی شدن شرکتهای بیمه از بعد از انقلاب تا کنون کارایی صنعت بیمه را کاهش داده است.

1-7) خلاصه مراحل روش پژوهش

برای این پژوهش از نرم افزار Eviews و روش میانگین حداقل مربعات برای بردازش مدل استفاده می‎شود. دو مدل ارائه می کنیم که در مدل اول تأثیر خصوصی سازی را بر شاخص ضریب نفوذ بیمه نشان می دهیم. مدل دوم نیز نشان دهنده اثرخصوصی سازی بر حق بیمه سرانه می باشد. همچنین در هر دو مدل آثار جنگ را هم بر دو شاخص ضریب نفوذ بیمه و حق بیمه سرانه نشان دادیم.

1-8) متغیرهای پژوهش و تعریف آن

1-8-1) متغیر وابسته مدل

متغیر های وابسته در این پژوهش، ضریب نفوذ بیمه و حق بیمه سرانه می باشد. (گجراتی، دامودار”1383 )

ضریب نفوذ بیمه :

ضریب نفوذ بیمه برابر است با نسبت حق بیمه به تولید ناخالص داخلی کشور.

حق بیمه سرانه :

حق بیمه سرانه بیانگر مقدار هزینه ای است که به نسبت هر فرد در داخل کشور، صرف خرید پوشش های بیمه ای از شرکت های بیمه شده است.

1-8-2) متغیر های مستقل مدل

متغیر های مستقل بکار گرفته شده در مدل ها عبارتند از :

سرمایه گذاری ناخالص داخلی :

مجموع سرمایه گذاری های کل بخش خصوصی می باشد.

میزان صادرات کشور و واردات کشور :

صادرات کالا عبارت است از خروج کالا از قلمرو جغرافیایی کشور.

واردات کالا عبارت است از ورود کالا به قلمرو گمرکی کشور.

هزینه نهایی خانوار :

هزینه نهایی خانوار عبارت است از ارزش پولی كالاها و خدماتی كه طی دوره مورد بررسی توسط خانوار برای مصرف جاری و یا آتی اعضای خود و یا هدیه به دیگران تهیه شده باشد.

هزینه مصرف نهایی دولت :

هزینه مصرف نهایی دولت شامل هزینه هایی است که دولت در طول یک سال انجام می دهد که صرف هزینه های عمومی دولت می شود.

حق بیمه کل :

حق بیمه کل مبالغ بیمه نامه هایی است که طی دوره گزارش توسط مؤسسات بیمه صادر شده اند.

1-9) قلمرو پژوهش

1-9-1) قلمرو موضوعی

موضوع این پژوهش در حوزه مدیریت بازرگانی – مدیریت بیمه می باشد و تأثیر خصوصی سازی بر کارایی صنعت بیمه را مورد بررسی قرار داده است.

1-9-2) قلمرو مکانی

از نظر مکانی صنعت بیمه در محدوده جغرافیایی کشور ایران مورد بررسی قرار می گیرد.

1-9-3) قلمرو زمانی

از نظر زمانی این تحقیق به دوره های زمانی 57 – 1346 و 90 – 1358 محدود می شود. که البته دوره زمانی 90 – 1357 خود به سه دوره زمانی 68 – 1357 و 80 – 1368 و 90 – 1381 تقسیم می گردد. در سالهای57-1346 این صنعت به طور کامل خصوصی بوده است. در سالهای 68-1357 این صنعت به طور کامل دولتی وکشور درجنگ بوده است. سالهای80-1368 صنعت بیمه به طور کامل دولتی بوده است. سال‎های 90-1381 صنعت بیمه به صورت خصوصی ودولتی بوده است.

      پروتئین حیوانی در تأمین نیازهای غذایی انسان نقش به‌سزائی دارد و در حال حاضر در کشور ما، کمبود و فقر پروتئین حیوانی وجود دارد. در ایران جهت تأمین پروتئین حیوانی در تغذیه انسان، از گوشت قرمز، شیر، گوشت سفید و تخم مرغ استفاده می‌شود. افزایش میزان تولید گوشت قرمز و شیر در کوتاه مدت با توجه به طولانی بودن روند تولید و محدودیت مراتع کشور، به آسانی امکان پذیر نیست. علاوه بر این امروزه افزایش مصرف پروتئین‌های گیاهی توسط مردم با شکست مواجه شده است. علت این امر مصرف انرژی بیشتر در حین فرآوری آنهاست که در ابتدا برای محصولات دامی مطرح بود. تولید ترکیبات سنتتیک مشابه گوشت نیز با مصرف انرژی زیادی همراه است و تولید محدود آنها از جنبه اقتصادی و همچنین از نظر پذیرش آنها توسط مصرف کنندگان نیز با مشکلاتی همراه بوده است. گوشت مرغ، ارزانترین نوع گوشت در اکثر کشورهاست که بدون شک، مهمترین دلیل موفقیت این صنعت در سراسر جهان است. این برتری در رقابت، اساساً به دلیل بهبود مستمر راندمان تولید و پذیرش ایده­ ها و خلاقیتهای جدید توسط تولیدکنندگان و تشکیلات کشاورزی است (گلیان و سالار معینی، 1383).

از راهکارهای توفیق در صنعت پرورش طیور، تغذیه مناسب است و تغذیه مناسب از جهات مختلف مورد توجه بوده، از جمله می­توان به ارتباط تغذیه با سرعت رشد و ارتقاء سیستم ایمنی اشاره نمود. در این راستا شرایط تغذیه­ای، اعمال ایمونولوژی و پاسخ به عوامل عفونی را در میزبان تحت تأثیر قرار می­دهد و برعکس، بیماری­های عفونی حاد یا مزمن نیز اثر زیانباری بر شرایط تغذیه­ای خواهد گذاشت. در مورد کنترل، پیشگیری مهم­تر از درمان است زیرا اولاً درمان در جایگاه­های بزرگ مشکل بوده و ثانیاً هزینه­ های آن زیاد است. در حالیکه پیشگیری بیماری­ها آسان­تر و هزینه آن کمتر است. از این رو باید تدابیری اتخاذ نمود که به جای درمان، مسئله پیشگیری از بیماری­ها را مد­نظر

      پروتئین حیوانی در تأمین نیازهای غذایی انسان نقش به‌سزائی دارد و در حال حاضر در کشور ما، کمبود و فقر پروتئین حیوانی وجود دارد. در ایران جهت تأمین پروتئین حیوانی در تغذیه انسان، از گوشت قرمز، شیر، گوشت سفید و تخم مرغ استفاده می‌شود. افزایش میزان تولید گوشت قرمز و شیر در کوتاه مدت با توجه به طولانی بودن روند تولید و محدودیت مراتع کشور، به آسانی امکان پذیر نیست. علاوه بر این امروزه افزایش مصرف پروتئین‌های گیاهی توسط مردم با شکست مواجه شده است. علت این امر مصرف انرژی بیشتر در حین فرآوری آنهاست که در ابتدا برای محصولات دامی مطرح بود. تولید ترکیبات سنتتیک مشابه گوشت نیز با مصرف انرژی زیادی همراه است و تولید محدود آنها از جنبه اقتصادی و همچنین از نظر پذیرش آنها توسط مصرف کنندگان نیز با مشکلاتی همراه بوده است. گوشت مرغ، ارزانترین نوع گوشت در اکثر کشورهاست که بدون شک، مهمترین دلیل موفقیت این صنعت در سراسر جهان است. این برتری در رقابت، اساساً به دلیل بهبود مستمر راندمان تولید و پذیرش ایده­ ها و خلاقیتهای جدید توسط تولیدکنندگان و تشکیلات کشاورزی است (گلیان و سالار معینی، 1383).

از راهکارهای توفیق در صنعت پرورش طیور، تغذیه مناسب است و تغذیه مناسب از جهات مختلف مورد توجه بوده، از جمله می­توان به ارتباط تغذیه با سرعت رشد و ارتقاء سیستم ایمنی اشاره نمود. در این راستا شرایط تغذیه­ای، اعمال ایمونولوژی و پاسخ به عوامل عفونی را در میزبان تحت تأثیر قرار می­دهد و برعکس، بیماری­های عفونی حاد یا مزمن نیز اثر زیانباری بر شرایط تغذیه­ای خواهد گذاشت. در مورد کنترل، پیشگیری مهم­تر از درمان است زیرا اولاً درمان در جایگاه­های بزرگ مشکل بوده و ثانیاً هزینه­ های آن زیاد است. در حالیکه پیشگیری بیماری­ها آسان­تر و هزینه آن کمتر است. از این رو باید تدابیری اتخاذ نمود که به جای درمان، مسئله پیشگیری از بیماری­ها را مد­نظر قرار داد. برای پیشگیری از بروز بیماری­ها و بالا بردن مقاومت، روش­های متعددی وجود دارد از جمله واکسیناسیون، استفاده از آنتی بیوتیک­­ها و غیره که هر یک از این روش­ها علیرغم ارتقاء عملکرد سیستم ایمنی معایبی مانند ایجاد مقاومت میکروارگانیسم­ها نسبت به آنتی‌بیوتیک­ها دارند و مدت زمان مصرف آنتی بیوتیک­ها و فاصله آخرین مرحله استفاده از آنها تا زمانی که جوجه‌های گوشتی به کشتارگاه منتقل می­شوند، می­بایست مورد بررسی قرار گیرد و حتی در صورت رعایت همه موارد، احتمال بروز عوارض جانبی ناشی از باقی ماندن این مواد در لاشه و در بدن افرادی که از این محصولات خصوصاً به مقدار زیاد در رژیم غذایی خود استفاده می­ کنند، وجود دارد. در نتیجه نگرانی­های ناشی از اثرات نامطلوب مصرف زیاد آنتی‌بیوتیک‌ها در تغذیه طیور گوشتی روز به روز در حال گسترش است (جیل و همکاران، 1997).

بر طبق مطالعات انجام شده استفاده از سبوس داخلی برنج به میزان 50 گرم در کیلوگرم جیره طیور، سبب بهبود ضریب تبدیل غذایی در جوجه‌های گوشتی تا سن 21 روزگی میگردد (دین[2] و همکاران، 1979). همچنین استفاده از سبوس داخلی برنج در جیره غذایی تا مقدار 40 درصد هیچ تغییری در ضریب تبدیل غذایی ایجاد نمی‌کند (وارن [3]و فارل[4]، 1990). هرچند میزان زیاد سبوس برنج می‌تواند عامل کاهش مصرف خوراک باشد ولی به نظر نمی‌رسد اثر یک خوراک مؤثرتر از عامل مواد مغذی باشد (کاریون[5] و لوپز [6]، 1989). جایگزینی سبوس برنج به جای بخشی از ذرت منجر به 30 درصد کاهش در افزایش وزن نهایی شده و بخار دادن یا اتوکلاو کردن سبوس داخلی برنج منجر به کاهش تفاوت و ارتقاء وزن جوجه های تغذیه شده با سبوس گردید (کراتزر[7] و همکاران، 1974). کوپایی ملک و همکاران(1389) گزارش کردند که آزمایش روی سطوح مختلف سبوس داخلی برنج نشان می‌دهد که سطح 10 درصد سبوس داخلی برنج از بین سطوح 10، 20، 30 و 40 درصد می‌تواند به دلیل دارا بودن بالاترین میزان وزن زنده، بهترین سطح جایگزین سبوس داخلی برنج برای بخشی از ذرت پیشنهاد گردد و با توجه به عدم وجود اختلاف معنی‌دار بین هزینه خوراک تیمارها سبوس 10 درصد می‌تواند از لحاظ اقتصادی در کاهش هزینه تمام شده خوراک مؤثر باشد. سبوس برنج یک فرآورده فرعی صنعت آردسازی برنج است و از نظر تیامین فقیر است. این ماده خوراکی می‌تواند در یک جیره متعادل تا حد 20 درصد به کار رود (شیوازاد و صیداوی، 1389).

 قرار داد. برای پیشگیری از بروز بیماری­ها و بالا بردن مقاومت، روش­های متعددی وجود دارد از جمله واکسیناسیون، استفاده از آنتی بیوتیک­­ها و غیره که هر یک از این روش­ها علیرغم ارتقاء عملکرد سیستم ایمنی معایبی مانند ایجاد مقاومت میکروارگانیسم­ها نسبت به آنتی‌بیوتیک­ها دارند و مدت زمان مصرف آنتی بیوتیک­ها و فاصله آخرین مرحله استفاده از آنها تا زمانی که جوجه‌های گوشتی به کشتارگاه منتقل می­شوند، می­بایست مورد بررسی قرار گیرد و حتی در صورت رعایت همه موارد، احتمال بروز عوارض جانبی ناشی از باقی ماندن این مواد در لاشه و در بدن افرادی که از این محصولات خصوصاً به مقدار زیاد در رژیم غذایی خود استفاده می­ کنند، وجود دارد. در نتیجه نگرانی­های ناشی از اثرات نامطلوب مصرف زیاد آنتی‌بیوتیک‌ها در تغذیه طیور گوشتی روز به روز در حال گسترش است (جیل و همکاران، 1997).

بر طبق مطالعات انجام شده استفاده از سبوس داخلی برنج به میزان 50 گرم در کیلوگرم جیره طیور، سبب بهبود ضریب تبدیل غذایی در جوجه‌های گوشتی تا سن 21 روزگی میگردد (دین[2] و همکاران، 1979). همچنین استفاده از سبوس داخلی برنج در جیره غذایی تا مقدار 40 درصد هیچ تغییری در ضریب تبدیل غذایی ایجاد نمی‌کند (وارن [3]و فارل[4]، 1990). هرچند میزان زیاد سبوس برنج می‌تواند عامل کاهش مصرف خوراک باشد ولی به نظر نمی‌رسد اثر یک خوراک مؤثرتر از عامل مواد مغذی باشد (کاریون[5] و لوپز [6]، 1989). جایگزینی سبوس برنج به جای بخشی از ذرت منجر به 30 درصد کاهش در افزایش وزن نهایی شده و بخار دادن یا اتوکلاو کردن سبوس داخلی برنج منجر به کاهش تفاوت و ارتقاء وزن جوجه های تغذیه شده با سبوس گردید (کراتزر[7] و همکاران، 1974). کوپایی ملک و همکاران(1389) گزارش کردند که آزمایش روی سطوح مختلف سبوس داخلی برنج نشان می‌دهد که سطح 10 درصد سبوس داخلی برنج از بین سطوح 10، 20، 30 و 40 درصد می‌تواند به دلیل دارا بودن بالاترین میزان وزن زنده، بهترین سطح جایگزین سبوس داخلی برنج برای بخشی از ذرت پیشنهاد گردد و با توجه به عدم وجود اختلاف معنی‌دار بین هزینه خوراک تیمارها سبوس 10 درصد می‌تواند از لحاظ اقتصادی در کاهش هزینه تمام شده خوراک مؤثر باشد. سبوس برنج یک فرآورده فرعی صنعت آردسازی برنج است و از نظر تیامین فقیر است. این ماده خوراکی می‌تواند در یک جیره متعادل تا حد 20 درصد به کار رود (شیوازاد و صیداوی، 1389).

-2 بیان مسأله

امروزه پدیده بیکاری یکی از مهمترین معضلات اقتصادی و اجتماعی عصر حاضر محسوب می شود که در پی آن ناهنجاریهای فراوانی در جامعه بروز پیدا می کند. از آنجا که کشور ما نیز با معضل بیکاری جوانان روبروست، شایسته است که راه حلی مناسب جهت برون رفت از وضعیت موجود اندیشیده شود (آمدی و دیگران، 1388). این مهم میسر نمی گردد، مگر در سایه خلاقیت و نوآوری و توجه به مقوله کارآفرینی. زیرا کارآفرینی قابلیتی است که می تواند نظام های امروزی را در این برهه حساس نجات داده و به بقای آنان کمک نماید (کمالیان و دیگران، 1389). در واقع كارآفرینی از منابع مهم و پایان ناپذیر همه جوامع بشری است. منبعی كه به توان خلاقیت انسانها برمیگردد و زمانی کارآفرینی واقعی اتفاق می افتد كه افراد راه های معمولی و همیشگی تفكر و عمل را كنارگذاشته و با نگاهی نو و متفاوت راه ها و ایده های جدید را به كار گیرند (جمشیدی فر و دیگران، 1389، 55). امروزه همگان دریافته اند كه جوامعی كه به منابع انسانی متكی بوده اند تا به منابع زیرزمینی، در بلندمدت موفقتر و سرافرازتر بوده اند. در نتیجه، با توجه به نقشی كه كارآفرینی در حیات اقتصادی دارد، می توان توسعه آن را یكی از اساسی ترین فعالیتها برای نیل به توسعه اقتصادی دانست و در حال حاضر، توسعه كارآفرینی بخشی جدایی ناپذیر و كلیدی از مباحث توسعه اقتصادی هم در كشورهای پیشرفته و هم در حال توسعه است (Ziaee, 2004). بنابراین آنچه که در شرایط جاری کشور ما ضرورتش بیش از پیش احساس می شود پرداختن به مقوله کارآفرینی است. زیرا افراد کارآفرین با بهره گیری از فرصت های موجود توان ایجاد کسب و کارهای جدید را دارند و از این طریق سبب افزایش تولید ملی و کاهش معضل بیکاری می گردند (دلجوی شهیر، 1388). علاوه بر این، به دلیل کاهش تصدیگری دولت، استخدام تمامی جوانان جویای کار و فارغ التحصیلان دانشگاه ها در دستگاه های دولتی امری است امکان ناپذیر. از اینرو بهره گیری از قدرت خلاقه جوانان جهت ایجاد کسب و کارهای جدید و سوق دادن آنها به سوی کارآفرینی، راه حلی است که گره گشای بسیاری از دشواری های اقتصادی خواهد بود (آمدی و دیگران، 1388). اگرچه در برنامة چهارم توسعه كشور توجه خاصی به این مهم شده است و برنامه ریزی و بسترسازی مناسبی درحوزه های اقتصادی، اجتماعی و نظام آموزشی كشور برای توسعة كارآفرینی به ویژه در دانشگاه های كشور صورت پذیرفته است، ولی متاسفانه هنوز نرخ بیكاری فارغ التحصیلان، در میان بیكاران بیشترین نرخ است (قوامی و لطفعلی پور، 1387)، به طوری که طبق آمار، سالانه 270 هزار فارغ التحصیل دانشگاهی وارد بازار كار می شوند، اما ظرفیت بازار جوابگوی این تعداد نیست (عزیزی و حسینی، 1385). این امر نشان دهنده این است که اگر چه در كشور ما در چند سال اخیر دانشگاه ها به آموزش كارآفرینی روی آورده اند و نسبت به آموزش كارآفرینی و نقش آن در ایجاد دانش و مهارت دانشجویان همت نموده اند و روند آموزش كارآفرینی رو به رشد بوده است، اما جذب قشر تحصیل کرده در بازار کار، به علت فقدان یکسری توانایی ها و مهارت ها که بخشی از آنها می بایست طی دوران تحصیل در دانشگاه فرا گرفته شوند، هنوز با مشکل مواجه است (آراستی و دیگران، 1390). در شرایط خاص اقتصادی کشور، ایجاد فرصتهای شغلی برای خیل عظیم بیكاران خصوصا فارغ التحصیلان نظام آموزشی، اصلی ترین و مهمترین مشغله تصمیم گیران و برنامه ریزان كلان كشور است و رفع معضل بیكاری، ایجاد و تقویت راهكارهای اشتغالزایی و خوداشتغالی و حركت به سمت توسعه جامعه، نیاز به تربیت و آموزش افرادكارآفرین، كارآمد و خلاق را دوچندان كرده است (پورآتشی و مختارنیا، 1388، 115). بنابراین جهت اشتغالزایی، بالا بردن تولید ناخالص ملی و افزایش رفاه اجتماعی توجه به مقوله كارآفرینی و ایجاد و تقویت روحیه كارآفرینی، به ویژه در میان دانشجویان از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است (قاسمی و اسدی، 1389، 14). با این تفاسیر و با توجه به تاکیدی که در ادبیات موضوع برقصد كارآفرینانه صورت گرفته، تحقیق حاضر بر آن است تا عوامل موثر بر آن را بررسی نماید.  

1-3 اهمیت و ضرورت تحقیق

1-4 اهداف تحقیق

1-4-1 هدف اصلی:

هدف اصلی تحقیق حاضر، بررسی عوامل موثر بر قصد کارآفرینانه دانشجویان کارشناسی ارشد رشته مدیریت بازرگانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت می باشد.

1-4-2 هدف کاربردی:

استفاده از نتایج تحقیق برای کمک به تقویت روحیه کارآفرینی در دانشجویان

1-5 چارچوب نظری

هر تحقیق به یک چارچوب نظری نیاز دارد. چارچوب نظری مبنایی است که تمام تحقیق بر روی آن قرار داده می­ شود و یک شبکه منطقی، توسعه یافته، توصیف شده و کامل بین متغیرهایی است که از طریق فرایندهایی مانند مصاحبه، مشاهده و بررسی ادبیات و موضوع فراهم می­ شود (خاکی، 1382، 163). بنابر تحقیقات پیشین، نیاز به موفقیت، ریسک پذیری، تحمل ابهام، نیاز به استقلال، مخاطره پذیری و غیره را می توان از طریق آموزش و فراهم نمودن بسترهای مناسب افزایش داد تا در نتیجه کارآفرینی که از عوامل موثر در رشد و توسعه اقتصادی کشور است، افزایش یابد (حیدری، 1386). نتایج تحقیقات جمشیدی فر و همکاران نیز نشان داد که متغیرهای سن، سطح تحصیلات، دریافت وام، موانع اقتصادی، سابقه فعالیت در كارآفرینی، درآمد، كسب مهارت و ریسك پذیری عوامل مؤثر برای علاقه به كارآفرینی بودند كه از متغیرهای سن و موانع اقتصادی، اثر منفی و بقیه متغیرها اثر مثبت داشتند (جمشیدی فر و همکاران، 1389). در نتیجه، پس از شناسایی متغیرهای مناسب باید شبکه ای از روابط میان متغیرها تدوین شود تا بتوان فرضیه های مرتبط با آن را پدید آورد و سپس آزمود. با این تفاسیر، مدل مفهومی تحقیق، برگرفته از مدل بکار رفته در تحقیق «کوئه و همکاران» (2012) به شکل زیر میباشد:

شکل 1-1 مدل تحقیق (Koe et al, 2012, 201)

1-6 پرسش­های تحقیق

1-6-1- سوال اصلی:

-2 بیان مسأله

امروزه پدیده بیکاری یکی از مهمترین معضلات اقتصادی و اجتماعی عصر حاضر محسوب می شود که در پی آن ناهنجاریهای فراوانی در جامعه بروز پیدا می کند. از آنجا که کشور ما نیز با معضل بیکاری جوانان روبروست، شایسته است که راه حلی مناسب جهت برون رفت از وضعیت موجود اندیشیده شود (آمدی و دیگران، 1388). این مهم میسر نمی گردد، مگر در سایه خلاقیت و نوآوری و توجه به مقوله کارآفرینی. زیرا کارآفرینی قابلیتی است که می تواند نظام های امروزی را در این برهه حساس نجات داده و به بقای آنان کمک نماید (کمالیان و دیگران، 1389). در واقع كارآفرینی از منابع مهم و پایان ناپذیر همه جوامع بشری است. منبعی كه به توان خلاقیت انسانها برمیگردد و زمانی کارآفرینی واقعی اتفاق می افتد كه افراد راه های معمولی و همیشگی تفكر و عمل را كنارگذاشته و با نگاهی نو و متفاوت راه ها و ایده های جدید را به كار گیرند (جمشیدی فر و دیگران، 1389، 55). امروزه همگان دریافته اند كه جوامعی كه به منابع انسانی متكی بوده اند تا به منابع زیرزمینی، در بلندمدت موفقتر و سرافرازتر بوده اند. در نتیجه، با توجه به نقشی كه كارآفرینی در حیات اقتصادی دارد، می توان توسعه آن را یكی از اساسی ترین فعالیتها برای نیل به توسعه اقتصادی دانست و در حال حاضر، توسعه كارآفرینی بخشی جدایی ناپذیر و كلیدی از مباحث توسعه اقتصادی هم در كشورهای پیشرفته و هم در حال توسعه است (Ziaee, 2004). بنابراین آنچه که در شرایط جاری کشور ما ضرورتش بیش از پیش احساس می شود پرداختن به مقوله کارآفرینی است. زیرا افراد کارآفرین با بهره گیری از فرصت های موجود توان ایجاد کسب و کارهای جدید را دارند و از این طریق سبب افزایش تولید ملی و کاهش معضل بیکاری می گردند (دلجوی شهیر، 1388). علاوه بر این، به دلیل کاهش تصدیگری دولت، استخدام تمامی جوانان جویای کار و فارغ التحصیلان دانشگاه ها در دستگاه های دولتی امری است امکان ناپذیر. از اینرو بهره گیری از قدرت خلاقه جوانان جهت ایجاد کسب و کارهای جدید و سوق دادن آنها به سوی کارآفرینی، راه حلی است که گره گشای بسیاری از دشواری های اقتصادی خواهد بود (آمدی و دیگران، 1388). اگرچه در برنامة چهارم توسعه كشور توجه خاصی به این مهم شده است و برنامه ریزی و بسترسازی مناسبی درحوزه های اقتصادی، اجتماعی و نظام آموزشی كشور برای توسعة كارآفرینی به ویژه در دانشگاه های كشور صورت پذیرفته است، ولی متاسفانه هنوز نرخ بیكاری فارغ التحصیلان، در میان بیكاران بیشترین نرخ است (قوامی و لطفعلی پور، 1387)، به طوری که طبق آمار، سالانه 270 هزار فارغ التحصیل دانشگاهی وارد بازار كار می شوند، اما ظرفیت بازار جوابگوی این تعداد نیست (عزیزی و حسینی، 1385). این امر نشان دهنده این است که اگر چه در كشور ما در چند سال اخیر دانشگاه ها به آموزش كارآفرینی روی آورده اند و نسبت به آموزش كارآفرینی و نقش آن در ایجاد دانش و مهارت دانشجویان همت نموده اند و روند آموزش كارآفرینی رو به رشد بوده است، اما جذب قشر تحصیل کرده در بازار کار، به علت فقدان یکسری توانایی ها و مهارت ها که بخشی از آنها می بایست طی دوران تحصیل در دانشگاه فرا گرفته شوند، هنوز با مشکل مواجه است (آراستی و دیگران، 1390). در شرایط خاص اقتصادی کشور، ایجاد فرصتهای شغلی برای خیل عظیم بیكاران خصوصا فارغ التحصیلان نظام آموزشی، اصلی ترین و مهمترین مشغله تصمیم گیران و برنامه ریزان كلان كشور است و رفع معضل بیكاری، ایجاد و تقویت راهكارهای اشتغالزایی و خوداشتغالی و حركت به سمت توسعه جامعه، نیاز به تربیت و آموزش افرادكارآفرین، كارآمد و خلاق را دوچندان كرده است (پورآتشی و مختارنیا، 1388، 115). بنابراین جهت اشتغالزایی، بالا بردن تولید ناخالص ملی و افزایش رفاه اجتماعی توجه به مقوله كارآفرینی و ایجاد و تقویت روحیه كارآفرینی، به ویژه در میان دانشجویان از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است (قاسمی و اسدی، 1389، 14). با این تفاسیر و با توجه به تاکیدی که در ادبیات موضوع برقصد كارآفرینانه صورت گرفته، تحقیق حاضر بر آن است تا عوامل موثر بر آن را بررسی نماید.  

1-3 اهمیت و ضرورت تحقیق

1-4 اهداف تحقیق

1-4-1 هدف اصلی:

هدف اصلی تحقیق حاضر، بررسی عوامل موثر بر قصد کارآفرینانه دانشجویان کارشناسی ارشد رشته مدیریت بازرگانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت می باشد.

1-4-2 هدف کاربردی:

استفاده از نتایج تحقیق برای کمک به تقویت روحیه کارآفرینی در دانشجویان

1-5 چارچوب نظری

هر تحقیق به یک چارچوب نظری نیاز دارد. چارچوب نظری مبنایی است که تمام تحقیق بر روی آن قرار داده می­ شود و یک شبکه منطقی، توسعه یافته، توصیف شده و کامل بین متغیرهایی است که از طریق فرایندهایی مانند مصاحبه، مشاهده و بررسی ادبیات و موضوع فراهم می­ شود (خاکی، 1382، 163). بنابر تحقیقات پیشین، نیاز به موفقیت، ریسک پذیری، تحمل ابهام، نیاز به استقلال، مخاطره پذیری و غیره را می توان از طریق آموزش و فراهم نمودن بسترهای مناسب افزایش داد تا در نتیجه کارآفرینی که از عوامل موثر در رشد و توسعه اقتصادی کشور است، افزایش یابد (حیدری، 1386). نتایج تحقیقات جمشیدی فر و همکاران نیز نشان داد که متغیرهای سن، سطح تحصیلات، دریافت وام، موانع اقتصادی، سابقه فعالیت در كارآفرینی، درآمد، كسب مهارت و ریسك پذیری عوامل مؤثر برای علاقه به كارآفرینی بودند كه از متغیرهای سن و موانع اقتصادی، اثر منفی و بقیه متغیرها اثر مثبت داشتند (جمشیدی فر و همکاران، 1389). در نتیجه، پس از شناسایی متغیرهای مناسب باید شبکه ای از روابط میان متغیرها تدوین شود تا بتوان فرضیه های مرتبط با آن را پدید آورد و سپس آزمود. با این تفاسیر، مدل مفهومی تحقیق، برگرفته از مدل بکار رفته در تحقیق «کوئه و همکاران» (2012) به شکل زیر میباشد:

شکل 1-1 مدل تحقیق (Koe et al, 2012, 201)

1-6 پرسش­های تحقیق

1-6-1- سوال اصلی:

عوامل موثر بر قصد کارآفرینانه دانشجویان کدامند؟

 1-6-2- سوالات فرعی:

 1- آیا دانش بر قصد کارآفرینانه تاثیر دارد؟

2- آیا دانش بر نگرش تاثیر دارد؟

3- آیا دانش بر هنجارهای اجتماعی تاثیر دارد؟

4- آیا دانش بر کنترل رفتاری ادراک شده تاثیر دارد؟

5- آیا دانش بر ویژگی های شخصیتی تاثیر دارد؟

6- آیا تجربه بر قصد کارآفرینانه تاثیر دارد؟

7- آیا تجربه بر نگرش تاثیر دارد؟

8- آیا تجربه بر هنجارهای اجتماعی تاثیر دارد؟

9- آیا تجربه بر کنترل رفتاری ادراک شده تاثیر دارد؟

10- آیا تجربه بر ویژگی های شخصیتی تاثیر دارد؟

11- آیا خانواده بر قصد کارآفرینانه تاثیر دارد؟

12- آیا خانواده بر نگرش تاثیر دارد؟

13- آیا خانواده بر هنجارهای اجتماعی تاثیر دارد؟

14- آیا خانواده بر کنترل رفتاری ادراک شده تاثیر دارد؟

15- خانواده بر ویژگی های شخصیتی تاثیر دارد؟

16- آیا نگرش بر قصد کارآفرینانه تاثیر دارد؟

17- آیا هنجارهای اجتماعی بر قصد کارآفرینانه تاثیر دارند؟

18- آیا کنترل رفتاری ادراک شده بر قصد کارآفرینانه تاثیر دارد؟

19- آیا ویژگی های شخصیتی بر قصد کارآفرینانه تاثیر دارند؟

1-7 فرضیه ­های تحقیق

فرضیه 1- دانش بر قصد کارآفرینانه تاثیر دارد.

فرضیه 2- دانش بر نگرش تاثیر دارد.

فرضیه 3- دانش بر هنجارهای اجتماعی تاثیر دارد.

فرضیه 4- دانش بر کنترل رفتاری ادراک شده تاثیر دارد.

فرضیه 5- دانش بر ویژگی های شخصیتی تاثیر دارد.

فرضیه 6- تجربه بر قصد کارآفرینانه تاثیر دارد.

فرضیه 7- تجربه بر نگرش تاثیر دارد.

فرضیه 8- تجربه بر هنجارهای اجتماعی تاثیر دارد.

فرضیه 9- تجربه بر کنترل رفتاری ادراک شده تاثیر دارد.

فرضیه 10- تجربه بر ویژگی های شخصیتی تاثیر دارد.

فرضیه 11- خانواده بر قصد کارآفرینانه تاثیر دارد.

فرضیه 12- خانواده بر نگرش تاثیر دارد.

فرضیه 13- خانواده بر هنجارهای اجتماعی تاثیر دارد.

فرضیه 14- خانواده بر کنترل رفتاری ادراک شده تاثیر دارد.

فرضیه 15- خانواده بر ویژگی های شخصیتی تاثیر دارد.

فرضیه 16- نگرش بر قصد کارآفرینانه تاثیر دارد.

فرضیه 17- هنجارهای اجتماعی بر قصد کارآفرینانه تاثیر دارند.

فرضیه 18- کنترل رفتاری ادراک شده بر قصد کارآفرینانه تاثیر دارد.

فرضیه 19- ویژگی های شخصیتی بر قصد کارآفرینانه تاثیر دارند.

1-8 تعریف متغیرها

1-8-1- تعریف مفهومی متغیرها:

دانش: دانش کارآفرینانه ممکن است حاصل آموزش های رسمی ارائه شده در مدارس و دانشگاه ها باشد. همچنین ممکن است از طریق تجربیات مستقیم و یا از طریق اعضای خانواده در اختیار فرد گذاشته شده باشد   ( .(Koe et al, 2012

تجربه: تجربه به دست آمده در طی دوران زندگی فرد و همچنین یادگیری و دانش فرد در ارتباط با کارآفرینی سبب می شود که فرد به سوی کارآفرین شدن و تاسیس یک کسب و کار جدید گام بردارد ( .(Koe et al, 2012

کنترل رفتاری ادراک شده: کنترل رفتاری ادراک شده همان عقاید افراد در چگونگی تسهیل کردن خلق ارزش از طریق تعامل نوآورانه،فعالیت های مخاطره پذیر و اقدامات فعال در محیط سازمانی در نظر گرفته می شود (Fini et al, 2012).

ویژگی های شخصیتی: افراد دارای یک سری ویژگی های شخصیتی و روانشناختی هستند که آنها را به سوی کارآفرینی سوق می دهد. از جمله می توان به ویژگی هایی چون میل به موفقیت، ریسک پذیری، دارا بودن قوه نوآوری، برونگرایی، تطابق پذیری و … اشاره کرد ( .(Koe et al, 2012

 

عوامل موثر بر قصد کارآفرینانه دانشجویان کدامند؟

 1-6-2- سوالات فرعی:

 1- آیا دانش بر قصد کارآفرینانه تاثیر دارد؟

2- آیا دانش بر نگرش تاثیر دارد؟

3- آیا دانش بر هنجارهای اجتماعی تاثیر دارد؟

4- آیا دانش بر کنترل رفتاری ادراک شده تاثیر دارد؟

5- آیا دانش بر ویژگی های شخصیتی تاثیر دارد؟

6- آیا تجربه بر قصد کارآفرینانه تاثیر دارد؟

7- آیا تجربه بر نگرش تاثیر دارد؟

8- آیا تجربه بر هنجارهای اجتماعی تاثیر دارد؟

9- آیا تجربه بر کنترل رفتاری ادراک شده تاثیر دارد؟

10- آیا تجربه بر ویژگی های شخصیتی تاثیر دارد؟

11- آیا خانواده بر قصد کارآفرینانه تاثیر دارد؟

12- آیا خانواده بر نگرش تاثیر دارد؟

13- آیا خانواده بر هنجارهای اجتماعی تاثیر دارد؟

14- آیا خانواده بر کنترل رفتاری ادراک شده تاثیر دارد؟

15- خانواده بر ویژگی های شخصیتی تاثیر دارد؟

16- آیا نگرش بر قصد کارآفرینانه تاثیر دارد؟

17- آیا هنجارهای اجتماعی بر قصد کارآفرینانه تاثیر دارند؟

18- آیا کنترل رفتاری ادراک شده بر قصد کارآفرینانه تاثیر دارد؟

19- آیا ویژگی های شخصیتی بر قصد کارآفرینانه تاثیر دارند؟

1-7 فرضیه ­های تحقیق

فرضیه 1- دانش بر قصد کارآفرینانه تاثیر دارد.

فرضیه 2- دانش بر نگرش تاثیر دارد.

فرضیه 3- دانش بر هنجارهای اجتماعی تاثیر دارد.

فرضیه 4- دانش بر کنترل رفتاری ادراک شده تاثیر دارد.

فرضیه 5- دانش بر ویژگی های شخصیتی تاثیر دارد.

فرضیه 6- تجربه بر قصد کارآفرینانه تاثیر دارد.

فرضیه 7- تجربه بر نگرش تاثیر دارد.

فرضیه 8- تجربه بر هنجارهای اجتماعی تاثیر دارد.

فرضیه 9- تجربه بر کنترل رفتاری ادراک شده تاثیر دارد.

فرضیه 10- تجربه بر ویژگی های شخصیتی تاثیر دارد.

فرضیه 11- خانواده بر قصد کارآفرینانه تاثیر دارد.

فرضیه 12- خانواده بر نگرش تاثیر دارد.

فرضیه 13- خانواده بر هنجارهای اجتماعی تاثیر دارد.

فرضیه 14- خانواده بر کنترل رفتاری ادراک شده تاثیر دارد.

فرضیه 15- خانواده بر ویژگی های شخصیتی تاثیر دارد.

فرضیه 16- نگرش بر قصد کارآفرینانه تاثیر دارد.

فرضیه 17- هنجارهای اجتماعی بر قصد کارآفرینانه تاثیر دارند.

فرضیه 18- کنترل رفتاری ادراک شده بر قصد کارآفرینانه تاثیر دارد.

فرضیه 19- ویژگی های شخصیتی بر قصد کارآفرینانه تاثیر دارند.

1-8 تعریف متغیرها

1-8-1- تعریف مفهومی متغیرها:

دانش: دانش کارآفرینانه ممکن است حاصل آموزش های رسمی ارائه شده در مدارس و دانشگاه ها باشد. همچنین ممکن است از طریق تجربیات مستقیم و یا از طریق اعضای خانواده در اختیار فرد گذاشته شده باشد   ( .(Koe et al, 2012

تجربه: تجربه به دست آمده در طی دوران زندگی فرد و همچنین یادگیری و دانش فرد در ارتباط با کارآفرینی سبب می شود که فرد به سوی کارآفرین شدن و تاسیس یک کسب و کار جدید گام بردارد ( .(Koe et al, 2012

کنترل رفتاری ادراک شده: کنترل رفتاری ادراک شده همان عقاید افراد در چگونگی تسهیل کردن خلق ارزش از طریق تعامل نوآورانه،فعالیت های مخاطره پذیر و اقدامات فعال در محیط سازمانی در نظر گرفته می شود (Fini et al, 2012).

ویژگی های شخصیتی: افراد دارای یک سری ویژگی های شخصیتی و روانشناختی هستند که آنها را به سوی کارآفرینی سوق می دهد. از جمله می توان به ویژگی هایی چون میل به موفقیت، ریسک پذیری، دارا بودن قوه نوآوری، برونگرایی، تطابق پذیری و … اشاره کرد ( .(Koe et al, 2012