هوش مصنوعی طراحی و پیاده سازی رفع کننده تناقض در یک سیستم تصمیم همیار هوشمند مبتنی بر تنوع نقطه نظرات |
مسائل بسیاری وجود دارند که محدود به یک راهحل منحصر به فرد نمیباشند. علاوه براین، برخی از مسائل ممکن است تعداد نامحدودی مسیرهای پاسخ مشابه، داشته باشند. یک ناسازگاری[1] هنگامی روی میدهد که تصمیمهای گوناگونی، متناظر با مسیرهای پاسخ متمایز، فراهم باشد.
به طور کلی در سیستمی که دارای مجموعههای نسبتاً بزرگی از قوانین و حقایق باشد، درج یک حقیقت می تواند منجر به صحیح شدن ارزش چندین قانون و در نتیجه فعال شدن آنها گردد. هر ترتیبی از اجرای این قوانین، می تواند نتایج متفاوتی را به دنبال داشته باشد که در این صورت این مجموعه از قوانین، مجموعهی قوانین ناسازگار نامیده میشوند. یک استراتژی رفع ناسازگاری ترتیبی را برای اجرای این مجموعه از قوانین تعیین مینماید.
سیستمهای هوشمند از قبیل سیستمهای مبتنی بر قانون، ابزارهای برنامه ریزی، و ساختارهای وابسته به دانش، از استراتژی های متفاوتی برای رفع ناسازگاری استفاده می کنند] 2[.
در این پژوهش در ابتدا در رابطه با این شیوه های متفاوت توضیحاتی ارائه میگردد و پس از آن ایدهایی که به منظور رفع ناسازگاری در سیستم پیشنهادی بکار برده شده، شرح داده می شود. سیستم پیشنهادی یک سیستم تصمیمهمیار هوشمند است که به منظور یاری رساندن به یک بازیکن در یک بازی استراتژیک بلادرنگ طراحی و پیادهسازی شده و شرح ساختار و ویژگیهای آن در فصول آتی آمده است. همچنین در این پایان نامه در ارتباط با سیستمهای تصمیمهمیار هوشمند و ساختارهای مختلفی که محققان برای پیادهسازی این سیستمها در نظر گرفتهاند، نیز مطالبی ارائه شده است.
2-1- رفع ناسازگاری
در بسیاری از سیستمهای مبتنی بر قانون، موتور استنتاج، یک مولفهی نرمافزاری است که در هنگام اجرای برنامهی کاربردی، بر روی مجموعه ایی از قوانین، استنتاج می کند. از جمله مهمترین وظایفی که توسط موتور استنتاج صورت میگیرد، رفع ناسازگاری است] 47[. به طور کلی، رفع ناسازگاری، یک استراتژی، برای انتخاب ترتیب اجرای قوانین است هنگامی که بیش از یک قانون بتواند اجرا شود.
برای رفع ناسازگاری روشهای مختلفی وجود دارد. سادهترین راهحل، انتخاب تصادفی قوانین است. در برخی از استراتژیها، از جمله مهمترین فاکتورهایی که در انتخاب قوانین موثر است مقدار اولویتی است که توسط سازندهی سیستم به هر قانون اختصاص داده می شود که در این روش برای قوانین با الویت یکسان باید از روش دیگری استفاده گردد. روشهای خبرهتر از اطلاعات آماری مرتبط با موفقیتها و عدم موفقیتهای پیشین در هنگام بکار بردن قوانین مختلف، به منظور پیبردن به احتمال موفقیت، استفاده می کنند. همچنین برخی از روشها، هزینه های قوانین را که نشاندهنده تلاش هایی است که حلکننده مسئله برای انجام اعمال بدان نیازمند است (مانند زمان) بحساب میآورند] 2[.
روشی که در این پژوهش به منظور رفع ناسازگاری بکار برده شده، با در نظر گرفتن یک خط استنتاج جداگانه برای هر یک از قوانین ناسازگار در طی روند استنتاج، تمامی حالات ممکن برای اولویت بندی در اجرای قوانین را تحت پوشش قرار میدهد.
مسائل بسیاری وجود دارند که محدود به یک راهحل منحصر به فرد نمیباشند. علاوه براین، برخی از مسائل ممکن است تعداد نامحدودی مسیرهای پاسخ مشابه، داشته باشند. یک ناسازگاری[1] هنگامی روی میدهد که تصمیمهای گوناگونی، متناظر با مسیرهای پاسخ متمایز، فراهم باشد.
به طور کلی در سیستمی که دارای مجموعههای نسبتاً بزرگی از قوانین و حقایق باشد، درج یک حقیقت می تواند منجر به صحیح شدن ارزش چندین قانون و در نتیجه فعال شدن آنها گردد. هر ترتیبی از اجرای این قوانین، می تواند نتایج متفاوتی را به دنبال داشته باشد که در این صورت این مجموعه از قوانین، مجموعهی قوانین ناسازگار نامیده میشوند. یک استراتژی رفع ناسازگاری ترتیبی را برای اجرای این مجموعه از قوانین تعیین مینماید.
سیستمهای هوشمند از قبیل سیستمهای مبتنی بر قانون، ابزارهای برنامه ریزی، و ساختارهای وابسته به دانش، از استراتژی های متفاوتی برای رفع ناسازگاری استفاده می کنند] 2[.
در این پژوهش در ابتدا در رابطه با این شیوه های متفاوت توضیحاتی ارائه میگردد و پس از آن ایدهایی که به منظور رفع ناسازگاری در سیستم پیشنهادی بکار برده شده، شرح داده می شود. سیستم پیشنهادی یک سیستم تصمیمهمیار هوشمند است که به منظور یاری رساندن به یک بازیکن در یک بازی استراتژیک بلادرنگ طراحی و پیادهسازی شده و شرح ساختار و ویژگیهای آن در فصول آتی آمده است. همچنین در این پایان نامه در ارتباط با سیستمهای تصمیمهمیار هوشمند و ساختارهای مختلفی که محققان برای پیادهسازی این سیستمها در نظر گرفتهاند، نیز مطالبی ارائه شده است.
2-1- رفع ناسازگاری
در بسیاری از سیستمهای مبتنی بر قانون، موتور استنتاج، یک مولفهی نرمافزاری است که در هنگام اجرای برنامهی کاربردی، بر روی مجموعه ایی از قوانین، استنتاج می کند. از جمله مهمترین وظایفی که توسط موتور استنتاج صورت میگیرد، رفع ناسازگاری است] 47[. به طور کلی، رفع ناسازگاری، یک استراتژی، برای انتخاب ترتیب اجرای قوانین است هنگامی که بیش از یک قانون بتواند اجرا شود.
برای رفع ناسازگاری روشهای مختلفی وجود دارد. سادهترین راهحل، انتخاب تصادفی قوانین است. در برخی از استراتژیها، از جمله مهمترین فاکتورهایی که در انتخاب قوانین موثر است مقدار اولویتی است که توسط سازندهی سیستم به هر قانون اختصاص داده می شود که در این روش برای قوانین با الویت یکسان باید از روش دیگری استفاده گردد. روشهای خبرهتر از اطلاعات آماری مرتبط با موفقیتها و عدم موفقیتهای پیشین در هنگام بکار بردن قوانین مختلف، به منظور پیبردن به احتمال موفقیت، استفاده می کنند. همچنین برخی از روشها، هزینه های قوانین را که نشاندهنده تلاش هایی است که حلکننده مسئله برای انجام اعمال بدان نیازمند است (مانند زمان) بحساب میآورند] 2[.
روشی که در این پژوهش به منظور رفع ناسازگاری بکار برده شده، با در نظر گرفتن یک خط استنتاج جداگانه برای هر یک از قوانین ناسازگار در طی روند استنتاج، تمامی حالات ممکن برای اولویت بندی در اجرای قوانین را تحت پوشش قرار میدهد.
3-1- سیستم های تصمیم همیار و سیستمهای تصمیم همیار هوشمند
به طور کلی، اخذ تصمیم، یکی از مهمترین و حساسترین فعالیتهایی است که در هر سازمان و یا تشکیلاتی صورت میگیرد] 48[. برای پشتیبانی و حمایت از این روند پیچیده، دستهی متنوعی از سیستمهای اطلاعاتی مستقل بنام سیستمهای تصمیمهمیار، در طی دو دهه گذشته به وجود آمدهاند. این سیستمها به صورت ابزارهای مبتنی بر کامپیوتری که به منظور پشتیبانی از روند پیچیده اخذ تصمیم و حل مسئله ایجاد میشوند، تعریف و در جهت ایجاد محیطی برای تحلیل مسائل، ساخت مدلها و شبیهسازی رویهی تصمیم گیری و برنامه های تصمیم گیرندگان طراحی میگردند] 49[.
این سیستمهای اطلاعاتی، که به منظور حمایت فعل و انفعالی از تمامی مراحل روند اخذ تصمیم یک کاربر، طراحی میشوند، میتوانند شامل تکنولوژیهایی برگرفته از زمینه های علمی مختلف شامل حسابداری، علوم شناختی، علوم کامپیوتر، اقتصاد، مهندسی، مدیریت، آمار و … باشند و اغلب از سه مولفهی زیرسیستم داده، زیر سیستم مدل (که دارای مکانیزمی برای پردازش داده میباشد) و زیرسیستم ارتباط با کاربر، تشکیل شده اند] 19[.
تعاریف مختلفی از تفاوتهای میان یک سیستم تصمیمهمیار و یک سیستم تصمیمهمیار هوشمند وجود دارد که این امر به دلیل وجود انواع مختلف سیستمهای تصمیمهمیار هوشمند میباشد. در این سیستمها، عملکرد هوشمندانه در تصمیمگیری، با بهبودهایی نظیر ارتقاء سیستم مدیریت پایگاه مدل و یا تقویت فاصل کاربر با بهره گرفتن از تکنیکهای گوناگون هوش مصنوعی مانند پردازش زبان طبیعی و یا سایر تکنیکهای مشابه، میسر شده است. همچنین، این نوع از سیستمها با حمایت از مسائلی با عدم قطعیت، امکان پشتیبانی از محدوده وسیعتری از تصمیمات را فراهم ساخته و میتوانند قلمروهایی را کنترل و مدیریت نمایند که در آنها روند تصمیم گیری پیچیدهتر بوده و علاوه بر مهارت و خبرگی، به ارزیابی اثر راهحل پیشنهادی نیز نیاز دارد. از دیگر مزایای سیستمهای تصمیمهمیار هوشمند نسبت به سیستمهای تصمیمهمیار، بهبود سازگاری در تصمیمات، بهبود تشریح و تفسیر و توجیه پیشنهادات ارائه شده توسط سیستم میباشد] 19[.
Holsapple و Whinston از اولین محققانی بودند که به طراحی و مطالعه سیستمهای تصمیمهمیار هوشمند، پرداختند] 51[. آنها مشخصه های زیر را برای این سیستمها پیشنهاد دادند:
– این سیستمها شامل انواع مختلف دانش که نمودهای انتخاب شدهایی از دنیای تصمیمگیرنده را توصیف می کنند، میباشند.
– این سیستمها دارای توانایی بدست آوردن و نگهداری دانش توصیفی[2] مانند نگهداری رویداد[3] و انواع دیگر دانش هستند.
– این سیستمها میتوانند دانش را به شیوه های مختلف تولید نموده و ارائه دهند.
– آنها میتوانند دانشی را برای ارائه یا بدست آوردن دانش جدید، انتخاب نمایند.
– این سیستمها میتوانند به صورت مستقیم (هوشمند) با تصمیمگیرنده در ارتباط باشند.
اگرچه این سیستمها حامیانی هوشمند و انسانگونه در روند تصمیم گیری هستند، اما تصمیمگیرندگان باید تصمیمات نهایی و بحرانی را خود اتخاذ نمایند.
4-1- هدف از این پایان نامه
هدف از این پایان نامه، ارائه یک سیستم تصمیمهمیار هوشمند است که در هنگام وقوع ناسازگاری، برای هر یک از قوانین ناسازگار، یک خط استنتاج مجزا را در نظرگرفته و با پیشبرد استنتاج در هر یک از این خطوط، امکان آگاهی از نتایج انتخاب هر یک از راه حلهای ممکن را برای تصمیمگیرنده فراهم میسازد. این سیستم، یک سیستم مبتنی بر قانون است که به منظور یارینمودن یک بازیکن در یک بازی استراتژیک بلادرنگ طراحی و پیادهسازی شده است.
در این پژوهش، روشهای گوناگونی که به منظور رفع ناسازگاری در سیستمهای هوشمند بکار برده شده و نیز ساختارهای مختلفی که برای سیستمهای تصمیمهمیار هوشمند مورد استفاده قرار گرفته، بررسی و ارائه شده است.
5-1- نگاه کلی به فصول پایان نامه
[1] Conflict
2 Descriptive knowledge
[3] Record keeping
3-1- سیستم های تصمیم همیار و سیستمهای تصمیم همیار هوشمند
به طور کلی، اخذ تصمیم، یکی از مهمترین و حساسترین فعالیتهایی است که در هر سازمان و یا تشکیلاتی صورت میگیرد] 48[. برای پشتیبانی و حمایت از این روند پیچیده، دستهی متنوعی از سیستمهای اطلاعاتی مستقل بنام سیستمهای تصمیمهمیار، در طی دو دهه گذشته به وجود آمدهاند. این سیستمها به صورت ابزارهای مبتنی بر کامپیوتری که به منظور پشتیبانی از روند پیچیده اخذ تصمیم و حل مسئله ایجاد میشوند، تعریف و در جهت ایجاد محیطی برای تحلیل مسائل، ساخت مدلها و شبیهسازی رویهی تصمیم گیری و برنامه های تصمیم گیرندگان طراحی میگردند] 49[.
این سیستمهای اطلاعاتی، که به منظور حمایت فعل و انفعالی از تمامی مراحل روند اخذ تصمیم یک کاربر، طراحی میشوند، میتوانند شامل تکنولوژیهایی برگرفته از زمینه های علمی مختلف شامل حسابداری، علوم شناختی، علوم کامپیوتر، اقتصاد، مهندسی، مدیریت، آمار و … باشند و اغلب از سه مولفهی زیرسیستم داده، زیر سیستم مدل (که دارای مکانیزمی برای پردازش داده میباشد) و زیرسیستم ارتباط با کاربر، تشکیل شده اند] 19[.
تعاریف مختلفی از تفاوتهای میان یک سیستم تصمیمهمیار و یک سیستم تصمیمهمیار هوشمند وجود دارد که این امر به دلیل وجود انواع مختلف سیستمهای تصمیمهمیار هوشمند میباشد. در این سیستمها، عملکرد هوشمندانه در تصمیمگیری، با بهبودهایی نظیر ارتقاء سیستم مدیریت پایگاه مدل و یا تقویت فاصل کاربر با بهره گرفتن از تکنیکهای گوناگون هوش مصنوعی مانند پردازش زبان طبیعی و یا سایر تکنیکهای مشابه، میسر شده است. همچنین، این نوع از سیستمها با حمایت از مسائلی با عدم قطعیت، امکان پشتیبانی از محدوده وسیعتری از تصمیمات را فراهم ساخته و میتوانند قلمروهایی را کنترل و مدیریت نمایند که در آنها روند تصمیم گیری پیچیدهتر بوده و علاوه بر مهارت و خبرگی، به ارزیابی اثر راهحل پیشنهادی نیز نیاز دارد. از دیگر مزایای سیستمهای تصمیمهمیار هوشمند نسبت به سیستمهای تصمیمهمیار، بهبود سازگاری در تصمیمات، بهبود تشریح و تفسیر و توجیه پیشنهادات ارائه شده توسط سیستم میباشد] 19[.
Holsapple و Whinston از اولین محققانی بودند که به طراحی و مطالعه سیستمهای تصمیمهمیار هوشمند، پرداختند] 51[. آنها مشخصه های زیر را برای این سیستمها پیشنهاد دادند:
– این سیستمها شامل انواع مختلف دانش که نمودهای انتخاب شدهایی از دنیای تصمیمگیرنده را توصیف می کنند، میباشند.
– این سیستمها دارای توانایی بدست آوردن و نگهداری دانش توصیفی[2] مانند نگهداری رویداد[3] و انواع دیگر دانش هستند.
– این سیستمها میتوانند دانش را به شیوه های مختلف تولید نموده و ارائه دهند.
– آنها میتوانند دانشی را برای ارائه یا بدست آوردن دانش جدید، انتخاب نمایند.
– این سیستمها میتوانند به صورت مستقیم (هوشمند) با تصمیمگیرنده در ارتباط باشند.
اگرچه این سیستمها حامیانی هوشمند و انسانگونه در روند تصمیم گیری هستند، اما تصمیمگیرندگان باید تصمیمات نهایی و بحرانی را خود اتخاذ نمایند.
4-1- هدف از این پایان نامه
هدف از این پایان نامه، ارائه یک سیستم تصمیمهمیار هوشمند است که در هنگام وقوع ناسازگاری، برای هر یک از قوانین ناسازگار، یک خط استنتاج مجزا را در نظرگرفته و با پیشبرد استنتاج در هر یک از این خطوط، امکان آگاهی از نتایج انتخاب هر یک از راه حلهای ممکن را برای تصمیمگیرنده فراهم میسازد. این سیستم، یک سیستم مبتنی بر قانون است که به منظور یارینمودن یک بازیکن در یک بازی استراتژیک بلادرنگ طراحی و پیادهسازی شده است.
در این پژوهش، روشهای گوناگونی که به منظور رفع ناسازگاری در سیستمهای هوشمند بکار برده شده و نیز ساختارهای مختلفی که برای سیستمهای تصمیمهمیار هوشمند مورد استفاده قرار گرفته، بررسی و ارائه شده است.
5-1- نگاه کلی به فصول پایان نامه
[1] Conflict
2 Descriptive knowledge
[3] Record keeping
فرم در حال بارگذاری ...
[شنبه 1400-05-09] [ 09:25:00 ب.ظ ]
|