جدول ۳-۳: فراوانی سوالات پرسشنامه

متغیر تعداد سوال اعتماد به همکار

۶ مبادله رهبر- پیرو ۷ رضایت شغلی ۷ مجموع ۲۰

۳-۸- بررسی روایی و پایایی ابزار پژوهش

۳-۸-۱- روایی پرسشنامه

به طور کلی منظور از روایی یا اعتبار روش اندازه گیری، درجه دقت روش اندازه گیری است و به عبارت دیگر مسئله این است که آیا این وسیله حقیقتاً صفتی را که برای اندازه گیری آن ساخته شده است می‌سنجد یا خیر؟ (حافظ نیا،۱۳۸۴). روایی انواع مختلفی دارد و شامل روایی صوری، روایی محتوا، روایی پیش‌بینی، روایی سازه و… می‌باشد (مومنی، ۱۳۸۶) در این پژوهش از میان انواع مختلف روش‌های تعیین اعتبار اندازه گیری روایی، از روایی محتوا استفاده شد. روایی محتوا نشان می‌دهد که عناصر مورد سنجش توانایی اندازه گیری مفهوم مورد نظر را دارند. برای اندازه گیری روایی، از نظر اساتید و متخصصان استفاده شد. در نتیجه اشکالات ساختاری آن شناسایی و اصلاحات لازم جهت برآورده ساختن روایی ظاهری صورت پذیرفت.

۳-۸-۲- پایایی پرسشنامه

پایایی یک وسیله اندازه گیری، عمدتاًً به دقت، اعتمادپذیری، ثبات یا تکرارپذیری نتایج آزمون اشاره می‌کند(حافظ نیا، ۱۳۸۴). پایایی عبارت است از اینکه یک آزمایش، آزمون یا هر روش اندازه گیری به چه میزان در صورت تکرار و آزمون آن به یک نتیجه واحد نایل خواهد شد. روش ثبات یا سازگاری داخلی به علت اینکه تنها نیازمند یک نظارت است و از طرف دیگر رایج‌ترین روش تخمین پایایی می‌باشد کاملاً برای مطالعات می‌دانی مناسب می‌باشد، به همین دلیل از این روش در تحقیق استفاده شده است. ثبات یا سازگاری را می‌توان با بهره گرفتن از یک ضریب پایایی مانند آلفای کرونباخ تخمین زد. برای محاسبه ضریب آلفای کرونباخ ابتدا باید واریانس نمره های هر زیرمجموعه سؤال‌های پرسشنامه و واریانس کل را محاسبه نمود. سپس با بهره گرفتن از فرمول زیر مقدار ضریب آلفا را محاسبه می‌شود.

که در آن:

تعداد زیر مجموعه سؤال‌های پرسشنامه یا آزمون.

واریانس زیر آزمون ام.

واریانس کل آزمون.

معمولاً دامنه ضریب اعتماد آلفای کرونباخ از ۰۰/۰ (عدم پایداری) تا ۰۰/۱ (پایایی کامل) قرار می‌گیرد. که هرچه مقدار به دست آمده به ۰۰/۱ نزدیک‌تر باشد، قابلیت اعتماد پرسشنامه بیشتر است. معمولاً برای آزمون با اهداف پژوهشی، حصول پایایی بین ۶/۰ تا ۸/۰ کافی می‌باشد. (مقدار قابل قبول در اکثر منابع ۷/۰ می‌باشد). برای محاسبه آلفای کرونباخ از نرم افزار SPSS استفاده شد که نتایج در جدول زیر آورده شده است:

جدول ۳-۴: محاسبه پایایی پرسشنامه

متغیر تعداد سؤالات مقدار ضریب آلفای کرونباخ اعتماد به همکار ۶ ۰٫۷۴۴ مبادله رهبر- پیرو ۷ ۰٫۹۱۱ رضایت شغلی ۷ ۰٫۷۶۸ پایایی کل ۲۰ ۰٫۸۹۰

با توجه مقدار آلفای کرونباخ مربوط به هر متغیر و مقدار آلفای کلی که بیشتر از ۷/۰ می‌باشد ‌بنابرین‏ تمامی متغیرها به طور مجزا و در مجموع از پایایی مناسب برخوردار است.

۳-۹- متغیرهای پژوهش

متغیر عبارت است از ویژگی واحد مورد مشاهده و نمادی است که اعداد یا ارزش‌هایی به آن منتسب می‌شود و می‌تواند مقادیر و ارزش‌های متفاوتی داشته باشد. پس از انتخاب متغیرها بر اساس پیشینه پژوهش است که سؤالات یا فرضیه های پژوهش مشخص می‌شود. متغیرها از نظر نقش آن‌ ها در تحقیق به ۵ دسته تقسیم می‌شوند: متغیر مستقل، وابسته، تعدیل کننده، کنترلی و مداخله گر(سرمد و بازرگان، ۱۳۸۵).

پژوهش حاضر شامل یک متغیر مستقل، یک متغیر میانجی و یک متغیر وابسته است. متغیر مستقل منشأ بروز پدیده‌ها می‌باشد و بر متغیرهای دیگر تأثیر می‌گذارد. تشخیص میزان تأثیر متغیر مستقل از اهداف عمده هر پژوهشی است. در پژوهش حاضر اعتماد به همکار به عنوان متغیر مستقل پژوهش مطرح می‌باشد.

متغیر میانجی نیز متغیری است که میزان تاثیر پذیری متغیر وابسته از متغیر مستقل را تحت تاثیر قرار می‌دهد. در این تحقیق متغیر مبادله رهبر- پیرو به عنوان متغیر میانجی در نظر گرفته شده است.

متغیر وابسته، متغیری است که تغییرات آن تحت تأثیر متغیر مستقل قرار می‌گیرد. انتخاب یک متغیر به عنوان متغیر وابسته به هدف پژوهش بستگی دارد (سرمد و بازرگان، ۱۳۸۵). در واقع موضوع اصلی هر تحقیق همواره متغیر وابسته آن می‌باشد (حافظ نیا، ۱۳۸۴). متغیر وابسته پژوهش حاضر، رضایت شغلی کارکنان است.

۳-۱۰- روش‌های آماری تجزیه و تحلیل داده ها

تجزیه و تحلیل داده ها در دو بخش آمار توصیفی و استنباطی انجام می‌شود. آمار توصیفی به توصیف اطلاعات به دست آمده می‌پردازد که این اطلاعات عبارتند از ویژگی‌های جمعیت شناختی نمونه‌ آماری و تحلیل‌های آماری از قبیل شاخص‌های فراوانی و نمودار های آماری. در حالی که از آمار استنباطی جهت بررسی فرضیات و تعیین وجود یا عدم وجود رابطه بین متغیرها استفاده می‌شود. برای بررسی فرضیات پس از بررسی نرمال بودن متغیرها، از آزمون همبستگی و تحلیل رگرسیون استفاده می‌شود. در این پژوهش از نرم افزار SPSS برای تجزیه و تحلیل داده ها استفاده شده است.

۳-۱۱- جمع بندی

در این فصل به روش­شناسی پژوهش پرداخته شد. روش تحقیق در این پژوهش روش توصیفی- پیمایشی است و نوع تحقیق کاربردی است. جامعه آماری کلیه کارکنان مرد شرکت فومن شیمی می‌باشد. با روش نمونه گیری تصادفی ساده، تعداد حجم نمونه برابر با ۲۶۵ نفر تعیین گردید. برای جمع‌ آوری اطلاعات از منابع کتابخانه ای و پرسشنامه استفاده گردید. پرسشنامه مذبور برای بررسی فرضیات تحقیق حاوی ۲۰ سؤال می‌باشد که در بین نمونه آماری توزیع گردید. روایی پرسشنامه با بهره گرفتن از نظر اساتید و صاحب نظران و وپایایی با توجه به مقدار آلفای کرونباخ مورد تأیید قرار گرفت. در این پژوهش برای آزمون فرضیات تحقیق از ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون استفاده شده است.

فصل چهارم

تجزیه و تحلیل داده ها

۴-۱- مقدمه

پژوهشگر پس از اینکه روش تحقیق خود را مشخص و با بهره گرفتن از ابزارهای مناسب، داده های مورد نیاز را برای آزمون فرضیه های خود جمع‌ آوری کرد، نوبت آن فرا می‌رسد که با بهره گیری از تکنیک های آماری مناسبی که با روش تحقیق، نوع متغیرها، … سازگاری دارد، داده های جمع‌ آوری شده را دسته بندی و تجزیه و تحلیل نماید، فرضیه هایی را که تا این مرحله او را در تحقیق هدایت کرده‌اند در بوته آزمون قرار دهد و سرانجام بتواند پاسخی (راه حلی) برای پرسشی که تحقیق (تلاشی سیستماتیک برای به دست آوردن آن بود) بیابد. فرایند تجزیه و تحلیل داده ها شامل چند مرحله است که طی آن داده های جمع‌ آوری شده از طریق ابزارها (پرسشنامه، مصاحبه و مشاهده) خلاصه، کدبندی، دسته بندی و در نهایت با روش های آماری پردازش شده تا زمینه برقراری انواع تحلیل ها و ارتباط بین متغیرها جهت آزمون فرضیه‌ها فراهم شود.