در سیاست جغرافیایی یا ژئوپلیتیک که از نظر لغوی به معنای سیاست زمین است، نقش عوامل محیط جغرافیایی در سیاست ملل بررسی می­ شود. بدون تردید یکی از متغیرهای موثر در شکل­ گیری خط­مشی سیاست خارجی، مباحث استراتژیک و سیاست دفاعی هر کشور، محیط منطقه­ای و ابعاد مختلف آن
می­باشد. اگر چه امروزه منافع ملی کشورها مهم­ترین معیار برای تصمیم ­گیری سیاسی است، اما نباید فراموش کرد که منافع ملی واقع بینانه در ارتباط با ظرفیت اقدام دولت­ها تعریف می­ شود و اغراق نیست اگر گفته شود جوهر ژئوپلیتیک را قدرت و توان ملی تشکیل می­دهد. به این معنا که موضوع ژئوپلیتیک رابطه میان عوامل جغرافیایی ثابت و متغیر با سیاست دولت­ها در پرتو قدرت بالقوه و بالفعل است. کشورها سعی می­ کنند از طریق تحلیل ظرفیت قدرت و بررسی عوامل ژئوپلیتیکی زمینه دستیابی به قدرت بیشتر را به منظور پشتیبانی لازم از منافع خود فراهم آورند.

در میان دولت­های پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، جمهوری آذربایجان در منطقه قفقاز جنوبی از اهمیت ویژه­ای برخوردار است. این کشور با دارا بودن بیش از 700 کیلومتر مرز مشترک با جمهوری اسلامی ایران علاوه بر اینکه دارای خصوصیات جغرافیایی، ژئوپلیتیکی، تاریخی و فرهنگی خاص خود می­باشد، دارای منابع قابل توجه نفت و گاز و دومین کشور شیعه در جهان بعد از ایران دارای اهمیت در همسایگی شمال ایران محسوب می­ شود. بنابراین لازم است جمهوری اسلامی ایران در استراتژی منطقه گرایی خود نسبت به عوامل اساسی و ژئوپلیتیکی موجود میان دو کشور شناخت کافی و دقیقی کسب نماید و در اتخاذ تصمیم گیری­های استراتژیکی و سیاست خارجی خود با جمهوری آذربایجان توجه قابل ملاحظه­ای به آنها داشته باشد.

1-1- بیان مسأله

1-2 – سوال تحقیق

از دیدگاه ژئوپلیتیک، جمهوری آذربایجان در استراتژی منطقه گرایی ج. ا. ایران از چه جایگاهی برخوردار است؟

1-3- فرضیه‌ها

• به نظر می­رسد تحولات ژئوپلیتیکی جمهوری آذربایجان می ­تواند بر استراتژی منطقه­گرایی جمهوری اسلامی ایران تأثیرگذار باشد.
• به نظر می­رسد مشترکات دو کشور بر روند تحقق استراتژی منطقه­ای جمهوری اسلامی ایران تأثیر گذار خواهد بود.
• به نظر می­رسد استراتژی قدرت­های فرامنطقه­ای در جمهوری آذربایجان از موانع اساسی تحقق قدرت منطقه­گرایی جمهوری اسلامی ایران می­باشد.

• در سیاست جغرافیایی یا ژئوپلیتیک که از نظر لغوی به معنای سیاست زمین است، نقش عوامل محیط جغرافیایی در سیاست ملل بررسی می­ شود. بدون تردید یکی از متغیرهای موثر در شکل­ گیری خط­مشی سیاست خارجی، مباحث استراتژیک و سیاست دفاعی هر کشور، محیط منطقه­ای و ابعاد مختلف آن
  می­باشد. اگر چه امروزه منافع ملی کشورها مهم­ترین معیار برای تصمیم ­گیری سیاسی است، اما نباید فراموش کرد که منافع ملی واقع بینانه در ارتباط با ظرفیت اقدام دولت­ها تعریف می­ شود و اغراق نیست اگر گفته شود جوهر ژئوپلیتیک را قدرت و توان ملی تشکیل می­دهد. به این معنا که موضوع ژئوپلیتیک رابطه میان عوامل جغرافیایی ثابت و متغیر با سیاست دولت­ها در پرتو قدرت بالقوه و بالفعل است. کشورها سعی می­ کنند از طریق تحلیل ظرفیت قدرت و بررسی عوامل ژئوپلیتیکی زمینه دستیابی به قدرت بیشتر را به منظور پشتیبانی لازم از منافع خود فراهم آورند.

  در میان دولت­های پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، جمهوری آذربایجان در منطقه قفقاز جنوبی از اهمیت ویژه­ای برخوردار است. این کشور با دارا بودن بیش از 700 کیلومتر مرز مشترک با جمهوری اسلامی ایران علاوه بر اینکه دارای خصوصیات جغرافیایی، ژئوپلیتیکی، تاریخی و فرهنگی خاص خود می­باشد، دارای منابع قابل توجه نفت و گاز و دومین کشور شیعه در جهان بعد از ایران دارای اهمیت در همسایگی شمال ایران محسوب می­ شود. بنابراین لازم است جمهوری اسلامی ایران در استراتژی منطقه گرایی خود نسبت به عوامل اساسی و ژئوپلیتیکی موجود میان دو کشور شناخت کافی و دقیقی کسب نماید و در اتخاذ تصمیم گیری­های استراتژیکی و سیاست خارجی خود با جمهوری آذربایجان توجه قابل ملاحظه­ای به آنها داشته باشد.

  1-1- بیان مسأله

  1-2 – سوال تحقیق

  از دیدگاه ژئوپلیتیک، جمهوری آذربایجان در استراتژی منطقه گرایی ج. ا. ایران از چه جایگاهی برخوردار است؟

  1-3- فرضیه‌ها

  • به نظر می­رسد تحولات ژئوپلیتیکی جمهوری آذربایجان می ­تواند بر استراتژی منطقه­گرایی جمهوری اسلامی ایران تأثیرگذار باشد.
  • به نظر می­رسد مشترکات دو کشور بر روند تحقق استراتژی منطقه­ای جمهوری اسلامی ایران تأثیر گذار خواهد بود.
  • به نظر می­رسد استراتژی قدرت­های فرامنطقه­ای در جمهوری آذربایجان از موانع اساسی تحقق قدرت منطقه­گرایی جمهوری اسلامی ایران می­باشد.

  1-4- اهداف تحقیق

  1- تبیین جایگاه ژئوپلیتیک جمهوری آذربایجان در استراتژی منطقه گرایی جمهوری اسلامی ایران

  2- تحلیل تاثیر قدرت­های فرامنطقه­ای بر ژئوپلیتیک جمهوری آذربایجان

  3- تحلیل علائق ژئوپلیتیکی جمهوری اسلامی ایران در آذربایجان

  4- تحلیل موانع تحقق استراتژی قدرت منطقه گرایی جمهوری اسلامی ایران در آذربایجان

  5- تحلیل مولفه های اثر گذار بر روابط جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان

  • دلایل انتخاب موضوع تحقیق

  1-قرار گرفتن ایران بین دو منطقه مهم انرژی جهان (کاسپین و خلیج فارس) و شرایط ویژه ای که به ایران داده است.

  2- حضور قدرت های فرا منطقه ای به ویژه ایالات متحده امریکا و هم پیمانانش جهت تسلط در منطقه قفقاز و جمهوری آذربایجان

  1-6- روش تحقیق و مراحل انجام آن

  روش تحقیق در این پایان نامه، كیفی می باشد که داده های مورد نیاز از طریق مطالعه کتابخانه ای و مراجعه به پژوهش های انجام گرفته و با بررسی اسناد، مجلات، مقالات، کتاب ها و سایت های علمی توسط فیش برداری گرد آوری گردیده است.

  1-7- ضرورت های انجام تحقیق

  

•  

1-4- اهداف تحقیق

1- تبیین جایگاه ژئوپلیتیک جمهوری آذربایجان در استراتژی منطقه گرایی جمهوری اسلامی ایران

2- تحلیل تاثیر قدرت­های فرامنطقه­ای بر ژئوپلیتیک جمهوری آذربایجان

3- تحلیل علائق ژئوپلیتیکی جمهوری اسلامی ایران در آذربایجان

4- تحلیل موانع تحقق استراتژی قدرت منطقه گرایی جمهوری اسلامی ایران در آذربایجان

5- تحلیل مولفه های اثر گذار بر روابط جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان

• دلایل انتخاب موضوع تحقیق

1-قرار گرفتن ایران بین دو منطقه مهم انرژی جهان (کاسپین و خلیج فارس) و شرایط ویژه ای که به ایران داده است.

2- حضور قدرت های فرا منطقه ای به ویژه ایالات متحده امریکا و هم پیمانانش جهت تسلط در منطقه قفقاز و جمهوری آذربایجان

1-6- روش تحقیق و مراحل انجام آن

روش تحقیق در این پایان نامه، كیفی می باشد که داده های مورد نیاز از طریق مطالعه کتابخانه ای و مراجعه به پژوهش های انجام گرفته و با بررسی اسناد، مجلات، مقالات، کتاب ها و سایت های علمی توسط فیش برداری گرد آوری گردیده است.

1-7- ضرورت های انجام تحقیق