فایل پایان نامه و مقاله آماده با موضوع بررسی اثر ضد قارچی اسانس تعدادی از گیاهان دارویی بر قارچ رایزوکتونیا

یكی از مهم‌ترین عوامل محدودكننده تولید، بیماری‌های گیاهی هستند. هر ساله بخش قابل توجهی از تولیدات گیاهی در اثر بیماری‌های گیاهی از بین می‌روند و این در حالی است كه بیش از 800 میلیون نفر در جهان از غذای كافی برخوردار نیستند. تركیبات شیمیایی كه به صورت مصنوعی تولید می‌شوند، علاوه بر آلودگی‌های زیست محیطی، سلامت بشر را نیز تهدید می‌كنند (افضل و همکاران، 1997)[3].

متأسفانه اغلب رویكرد‌هایی كه طی یكی دو قرن اخیر در كشاورزی اتخاذ شده با تولید پایدار، مغایرت دارد. استفاده مكرر و بی‌رویه از تركیبات شیمیایی، علاوه بر آلودگی محیط زیست، موجب بروز پدیده مقاومت در برابر آفت كش‌ها شده و در نتیجه پتانسیل خسارت آفرینی عوامل بیماری‌زا را به شدت افزایش می‌دهد (نارایان سامی، 2002)[4].

عوامل بیماری‌زای گیاهی در مقابل مواد شیمیایی آفت کش مقاومت نشان می‌دهند و هر روز شاهد افزایش تعداد عوامل بیماری‌زای مقاوم به آن‌ ها هستیم، بنابراین نیاز به پژوهش در راستای کشف مواد جدید ضد قارچی که تجدید شونده سازگار با محیط زیست و به آسانی قابل تهیه باشد ضروری می کند (رمضانی و همکاران، 2002)[5].

استفاده از تركیبات طبیعی در كنترل آفات و بیماری‌های گیاهی، یكی از راهكارهای كاهش مخاطرات زیست محیطی است. دراین راستا، پژوهشگران زیادی درسال‌های اخیر به مطالعه اثرات ضد باكتریایی، ضدقارچی وحشره كشی اسانس‌ها و عصاره‌های گیاهی پرداخته‌اند (علام و همکاران، 2007)[7].

گیاهان معمولاتوانایی دفاع از خود را با تولیدانواع متابولیت‌های ثانویه شامل آلکالوئید‌ها، ترپنوئیدها، استروئیدها و دیگر ترکیبات آروماتیک که احتمالا برای دشمنان آن‌ ها نا مطلوب و یا حتی سمی‌اند را به‌دست آورده‌اند (لیو وهماکران، 2001)[8] .

گیاهان بالغ بر هزار متابولیت ثانویه طبیعی با وزن مولکولی پائین تولید می‌کنند (دیاکسون، 2001)[9]. شناخت و بررسی این متابولیت‌ها می‌تواند كمك مؤثری به كنترل آفات و امراض بنماید (ازلان و همکاران، 2003)[10].

اسانس‌هاو عصاره‌های گیاهی دارای تركیباتی با فعالیت‌های زیستی متفاوت هستند (رودریگویز و همکاران، 2005)[13].

در سال‌های اخیر شرکت‌های تجاری از نتایج یافته‌های پژوهشی در مورد خواص آفت کشی اسانس‌های گیاهی استفاده نموده و ترکیبات آفت کشی را به بازار عرضه نموده اند (لیو و هماکران، 2001).

استفاده از پتانسیل بالقوه مواد بیولوژیکی با اثرات ضدباکتریایی، ضدقارچی و حشره کشی مورد توجه محققین زیادی قرار گرفته است (مویما و همکاران، 2004).[14]

تا کنون فعالیت ضد میكروبی و حشره كشی اسانس و عصاره چندین گونه گیاه به خوبی شناخته شده و مورد استفاده قرار گرفته اند، این روش مطالعه در مورد تركیبات طبیعی كه ممكن است منجر به كشف عوامل موثر در كنترل عوامل بیماری‌زای گیاهی (باكتری‌ها و قارچ‌ها) شود، از اهمیت بسیار برخوردار است. اسانس های گیاهی گروهی از مواد موثره موجود در گیاهان هستند که خاصیت محافظت کنندگی بسیاری از آن‌ ها در برابر قارچها، باکتری ها، ویروسها و انگلها از دیرباز شناخته شده و مورد استفاده قرار گرفته است. در سالهای اخیر به دلیل افزایش علاقه به مواد طبیعی و بالا رفتن سطح آگاهی مردم محققین با جدیت بیشتری به مسئله استفاده از اسانس ها و عصارهها پرداختند (عبدالملکی و همکاران، 1389).

رایزوکتونیا از نظر تاکسونومیکی، تنوع ژنتیکی، بیماری‌زایی و اکولوژیکی یک مجموعه بسیار متنوع و گونه معروف آنRhizoctonia solani می‌باشد ( موردو و همکاران، 1989).[15]

تاکنون از روش‌های مختلفی به منظور کنترل بیولوژیک قارچ رایزوکتونیا سولانی[16] (R. solani) استفاده شده است. یکی از موثرترین روش‌ها، استفاده ازاسانس های گیاهان مختلف در کنترل این قارچ بوده است.

اسانس‌هاو عصاره‌های گیاهی دارای تركیباتی با فعالیت‌های زیستی متفاوت هستند (رودریگویز و همکاران، 2005)[13].

1-2- بیان مسئله

یکی از موثرترین روش‌ها در کنترل قارچ رایزوکتونیا سولانی استفاده از اسانس های گیاهان مختلف در کنترل این قارچ بوده است. این مطالعه با هدف ارزیابی اثرات ضد قارچی شش اسانس گیاهی شامل (اکالیپتوس ،آویشن،بابونه،رازیانه، رزماری، نعنا ) برقارچ رایزوکتونیا سولانی انجام گرفت.

1-3- اهمیت و ضرورت انجام تحقیق

1-4- اهداف تحقیق

– تعیین اثر بازدارندگی اسانس های اکالیپتوس،آویشن،بابونه،رازیانه،رزماری، نعنا بر رشد قارچ رایزوکتونیا سولانی

– تعیین اثر زمان در بازدارندگی اسانس های به کار رفته

– تعیین اثر متقابل نوع اسانس و زمان در درصد بازدارندگی رشد قارچ رایزوکتونیا سولانی

– تعیین بهترین سطح هراسانس در بازدارندگی رشد قارچ رایزوکتونیا سولانی

– معرفی بهترین اسانس در بازدارندگی از رشد قارچ رایزوکتونیا سولانی

– معرفی بهترین زمان تاثیر اسانس در بازدارندگی از رشد قارچ رایزوکتونیا سولانی

1-5- سؤالات تحقیق

– آیا اسانس های اکالیپتوس،آویشن،بابونه،رازیانه،رزماری،نعنا تاثیری بر رشد قارچ رایزوکتونیا سولانی دارند؟

– آیا بازدارندگی رشد قارچ در سطوح مختلف تیمار‌های ذکر شده تغییر نشان می‌دهد؟

– بهترین اسانس در بازدارندگی از رشد قارچ رایزوکتونیا سولانی کدام است؟

– مناسب‌ترین غلظت هر اسانس در بازدارندگی از رشد قارچ کدام است؟

کلیات

حمله پاتوژن‌ها و آفات باعث ضعیف شدن گیاه می‌شود و بیومس را در واحد سطح کاهش می‌دهد. برای مثال قارچ خاکزی Verticilium dahlias عامل محدود کننده کشت نعنا فلفلی در آمریکا است. برای مقابله با آفات و بیماری‌های مختلف، گیاهان تولید ترپنوئیدها و ترکیبات فرار که نقش دفاعی در برابر این عوامل دارند را بالا می‌برند تا در برابر استرس ناشی از آن‌ ها مقاومت کنند، اما تولید اسانس در واحد سطح به علت کاهش رشد گیاه كم می‌شود. بررسی‌ها در گیاه Agastache anethiodora نشان داد که ویروس موزائیک خیار باعث کاهش عملکرد اسانس شد و مقدار نسبی اجزای اسانس را تغییر داد (فیگوئریدو و همكاران، 2008).

2-2- قارچ رایزوکتونیاسولانی

2-2-1- معرفی قارچ رایزوکتونیاسولانی

قارچRhizoctonia solani جزء شبه راسته‌ی قارچ‌های عقیم(Myceliasterilia) است، که این شبه راسته شامل قارچ‌هایی است که اسپور جنسی و غیر جنسی تولید می‌کنند و در بسیاری از گونه‌های آن اسکلرت یا سختینه وسیله ی پایداری قارچ است که اسکلرت از به هم بافتن هیف‌های رویشی به وجود می آید. از این شبه راسته دو جنس Rhizoctonia وSclerotium که شامل گونه های فراوان بیماری‌زا در گیاهان می‌باشند بیش از بقیه مورد مطالعه قرار گرفته‌اند. با وجود این‌ که تولید مثل جنسی برای بعضی گونه‌های این جنس کشف و معلوم شده که جزء رده‌ی بازیدیومیست‌ها هستند، ولی چون فرم جنسی آن‌ ها بسیار نادر است تقسیم بندی فعلی به قدرت خود باقی می‌باشد. این جنس یکی از بزرگ‌‌ترین، متنوع‌ترین و پیچیده‌ترین گروه‌های قارچی بازیدیومیست است (کارلینگ و سامر، 1992)[2].

این جنس کنیدی تولید نمی‌کند و به لحاظ رویشی از بقیه تاکسون‌های قارچ‌های ناقص متمایز می‌شود، این جنس در سال 1815 توسط دکاندول نامگذاری شد. قارچRhizoctonia در مناطق مختلف ایران از روی بسیاری از گیاهان من جمله برنج، سیب زمینی، پنبه، لوبیا، نخود، ماش، عدس، لوبیا چشم بلبلی، چغندر، یونجه، کنف، سوژا، گلرنگ، بادمجان، گوجه فرنگی، کاهو، توتون، تنباکو، باقالا و بسیاری از گیاهان زینتی و علف‌های هرز گزارش شده است (اگاشی، 1987).[3]

ویژگی این جنس تولید ریسه‌های یک شکل از اسکلرت، چسبیدن به ریشه گیاه زنده، ایجاد بیماری و همچنین ناتوانی در تولید اسپور است (بلالی و محربی، 1385). این گونه یکی از مهم‌ترین قارچ‌های بیماری‌زای خاکزی است که در میزبان‌های مختلف موجب پوسیدگی دانه، مرگ گیاهچه، شانکرهای ساقه، پوسیدگی ریشه، پوسیدگی میوه و بیماری‌های شاخه و برگ می‌شود (الهی‌نیا، 1384).

قارچ R. solani ممکن است بصورت ساپروفیت در خاک زندگی کند و یا به فرم مایکوریزی با گیاهان خانواده ارکیده Orchidaceae همزیست شود (اگاشی، 1987).

2-2-2- بیماریهای قارچ رایزوکتونیاسولانی

بیماری‌های رایزوکتونیا در سرتاسر جهان شیوع دارند. این بیماری‌ها به بیشتر سبزی‌ها و گل‌ها، تعدادی گیاهان زراعی، انواع چمن‌‌ها و حتی گیاهان زینتی چند ساله، درختچه‌ها و درختان خسارت وارد می‌سازند .

نشانه‌های بیماری تا حدودی بسته به گیاه میزبان مرحله‌ای که گیاه میزبان آلوده می‌شود و شرایط جوی متفاوت می کنند. معمولی‌ترین نشانه‌های این بیماری‌ها در بیش‌تر گیاهان به صورت گیاه‌چه میری در دان‌نهال‌ها، پوسیدگی ریشه، پوسیدگی ساقه، یا شانکر ساقه در گیاهان در حال رشد یا رشد کرده ظاهر می‌شود. با وجود این در بعضی از میزبان‌ها رایزوکتونیا موجب پوسیدگی اندام‌های ذخیره‌ای و سوختگی‌‌های شاخساره‌ای یا برگی‌ها به ویژه روی شاخساره‌های نزدیک زمین نیز می‌شود (بووس.1997)[4].