:

جامعه جهانی به منظور حفظ تعادل طبیعی محیط زیست و توسعه پایدار کشاورزی اقدامات مهمی را انجام داده است که یکی از آن ها کنفرانس بین المللی محیط زیست و توسعه پایدار در سال 1992 در کشور برزیل می باشد. بر اساس دستور کار 21 این کنفرانس و بر اساس اهداف کلان و خط مشی های اساسی قانون برنامه سوم توسعه دولت جمهوری اسلامی ایران و بخصوص در اجرای مفاد اصل پنجاهم قانون اساسی، برنامه ها و پروژه های متعدد مربوط به کاهش و بهینه سازی مصرف سموم و کودهای شیمیایی و حفظ حاصلخیزی خاک، با بهره گرفتن از موجودات زنده، توجه به ریز مغذی ها و گسترش مبارزه بیولوژیک با آفات و بیماری های گیاهی از سال 1376 قوت گرفته است(1).

فسفر از عناصر اصلی مورد نیاز گیاه بوده و یکی از مهمترین عناصر در تولید محصول می باشد. فسفر در تشکیل بذر نقش اساسی دارد و به مقدار زیاد در میوه و بذر یافت می شود. با وجود این، متأسفانه مصرف غیر اصولی و بی رویه کودهای شیمیایی فسفره تأثیر زیان باری بر جامعه کشاورزی تحمیل     نموده است(19).

تحقیقات نشان می دهد که افزایش مصرف کودهای شیمیایی فسفره طی سال های اخیر نه تنها عملکرد محصولات زراعی را چندان افزایش نداده است (اصولاً فسفر این کودها به فرم قابل استفاده برای گیاه می باشد، اما درخاک به دلیل انجام واکنش های شیمیایی مثل تبدیل به فرم های آلی و حتی آبشویی كود، به فرم های با قابلیت دسترسی کم تبدیل می شود که برای گیاه قابل استفاده نیست)؛ بلکه در نتیجه            بر هم زدن تعادل عناصر غذایی کاهش محصول را نیز به دنبال داشته است(14). در حالی که در اکثر کشورهای پیشرفته نسبت نیتروژن، فسفر و پتاسیم به ترتیب 100،45، 35 است این نسبت در ایران تقریباً 100، 111و 3 بوده وهمیشه در مصرف کود بیشتر به کودهای شیمیایی فسفره توجه شده است(12).

با توجه به واردات سالانه حدود 500 هزار تن کود شیمیایی فسفره پیدا کردن روشی که بتوان مصرف بی رویه این کودها را كاهش داد، ضروری به نظر می رسد. انجام مطالعات وسیع در کشورهای پیشرفته در رابطه با بهره گرفتن از کودهای زیستی و با هدف کاهش مصرف کودهای شیمیایی لزوم انجام تحقیقات بیشتر را در داخل کشور خاطر نشان می سازد(13). کودهای زیستی فسفره حاوی باکتری ها و قارچ های مفید حل کننده فسفات هستند که معمولاً با اسیدی کردن خاک و یا ترشح آنزیم های فسفاتاز باعث رها سازی یون فسفات از ترکیبات آن می شوند که قابل جذب توسط گیاهان است(123).

در سالهای اخیر مطالعات گسترده ای در این ارتباط در کشورهای مختلف انجام گرفته است و نتایج حاصله، حاکی از کارایی بالای برخی میکروارگانیسم ها در افزایش قابلیت جذب فسفر می باشند. این میکروارگانیسم ها از انواع ساپروفیت ها هستند که قادرند در منطقه ریزوسفر فعالیت نمایند و با کمک ترشحات ریشه، ترکیبات نامحلول فسفات مانند تری کلسیم فسفات را به صورت محلول و قابل جذب گیاه در آورند(12).

مهمترین باکتری های حل کننده فسفات از جنس های Pesudomonas وBacillus و قارچ ها، جنس های Aspergillusو Penicillium می باشند. این میکروارگانیسم ها با اکسیداسیون ناقص قندها و مواد پلی ساکاریدی که توسط ریشه گیاه ترشح می شوند، اسید های آلی مانند اسید گلوکونیک،       اسید اگزالیک و اسید سیتریک تولید می نمایند این اسیدهای آلی موجب کاهش واکنش خاک در منطقه ریزوسفر شده و مانع از غیر فعال شدن فسفر می شوند(19). بنابر این با تکیه بر تجارب و شواهد موجود بکارگیری میکروارگانیسم های حل کننده فسفات در بهبود جذب فسفر به منظور کاهش مصرف کودها بسیار ضروری بنظر می رسد(3).

غلات و مخصوصاً گندم، بیشترین نیاز را به کودهای شیمیایی دارند، لذا در این میان، استفاده از فرآورده های بیولوژیک در جهت تغذیه غلات یکی از راه حل های اساسی و مفید جهت افزایش عملکرد

و بهبود کیفیت محصول، تأمین امنیت غذایی، پایداری در تولید و ارتقاء سطح سلامت جامعه در تولید محصولات کشاورزی عاری از هرگونه سموم شیمیایی به نظر می

خرید فایل متن کامل این پایان نامه : 

 رسد(19).

اهداف:

2- بررسی تأثیر مصرف کود بیولوژیک فسفره بر شاخص های کمی و کیفی دو رقم گندم چمران و پیشتاز در مقایسه با کودشیمیایی فسفره متداول.

3– بررسی بازده زراعی و بازده جذب کود زیستی در مقایسه با کود شیمیایی فسفره متداول.

فرضیات:

1– کاربرد کود زیستی مایكوریزایی و باكتریایی سبب افزایش عملکرد دانه دو رقم گندم چمران و پیشتاز نمی شود.

2– در بین اجزاء عملکرد دانه گندم، وزن دانه در خوشه و تعداد دانه در خوشه بیش از بقیه به کاربرد کود زیستی فسفره واکنش نشان نمی دهد.

3– کاربرد کودهای زیستی مایكوریزایی و باكتریایی سبب افزایش شاخص برداشت نمی شوند.

کلیات:

1-1- مبدا و قدمت

منشاء گندم به درستی روشن نیست، هردت مورخ معروف یونانی كه یادداشت هایی از یک پیشوای مذهبی كلده را جمع آوری كرده، از مطالعه آن ها به این نتیجه رسیده كه گندم در زمان حكومت كلده و آشور و قبل از آن در بین النهرین به طور وحشی می روییده است، او در پنج قرن قبل از میلاد در       نوشته های خود روش خرد كردن گندم و تهیه نان در مصر را شرح داده است. كاوش های باستان شناسی نشان داده است كه گونه های گندم وحشی از حدود 15000 سال قبل از میلاد در مصر و بین النهرین             می روییده است(5). به هر حال بیشتر پژوهشگران منشاء گندم را جنوب غربی آسیا دانسته اند و بعضی از گیاه شناسان مركز اصلی گندم های اولیه را از سوریه و فلسطین می دانند كه از این دو منطقه به مصر و   بین النهرین و سپس به ایران آمده و از طریق ایران به هندوستان، تركمنستان، چین، روسیه و سرانجام اروپا برده شده و از آنجا به سایر نقاط جهان انتقال یافته است (9 و 24).

1-2- اهمیت اقتصادی و غذایی

در دنیای امروز، گندم، محصول عمده غذایی به شمار می رود. با وجود تولید مقدار متنابهی گندم و با توجه به ذخیره سازی این محصول، باز هم در جهان فقر غذایی مشاهده می شود. مواد غذایی حاصل از گیاهان، به ترتیب بیش از 80 و 90 درصد كالری مصرفی در دنیا و ایران را تأمین می نماید كه در ایران حدود 64 درصد آن از غلات به دست می آید(18). امروزه سطح زیر كشت مناطق گندم كاری در جهان نسبت به گذشته افزایش قابل ملاحظه ای نموده است.  

برخی از علل این افزایش عبارتند از :

1- كمبود مواد غذایی و كافی نبودن این مواد در بسیاری از كشورهای جهان

2- سهولت حمل و نقل

3- سهولت كشت و تولید گندم

4- امكان كشت گندم در اكثر مناطق جهان

5- سهولت تهیه نان و سایر مواد غذایی از گندم

6- سهولت سیلو كردن و انبار نمودن

7- داشتن كالری زیاد و ارزش غذایی بالا

 8- گندم و فرآوره های حاصل از آن پر مصرف ترین مواد غذایی در جهان به شمار می روند (9 و 72).

آردی كه از دانه گندم حاصل می شود بیشتر به مصرف نان می رسد و نان یكی ازمواد اولیه خوراكی انسان می باشد كه قرن ها از آن استفاده شده و حدود 60 تا 70 درصد انرژی غذایی را تأمین     می نماید. اهمیت گندم بیشتر مربوط به خواص فیزیكی و شیمیایی موادی است كه دانه آن را تشكیل     می دهند. بنابراین به علت وجود خاصیت فیزیكی و شیمیایی گلوتن موجود در دانه گندم است كه پس از تبدیل دانه به آرد و اختلاط با آب و سایر مواد موجب تخمیر و یا به اصطلاح ور آمدن خمیر حاصل از آرد آن می شود و در چنین حالتی می توان انواع نان، بیسكویت، شیرینی و غذاهای مختلف را با آرد گندم تهیه نمود. از نظر پخت نان نیز آرد گندم بر سایر غلات برتری دارد (9). از نظر ارزش غذایی، گندم یک منبع غذایی عالی به شمار می آید و اگر چه دانه آن فاقد برخی از اسیدهای آمینه ضروری (بویژه لایسین) است ولی نشاسته و پروتئین آن به راحتی قابل هضم بوده و دانه آن دارای مواد معدنی شامل پتاسیم، فسفر، كلسیم، آهن و گوگرد، چربی ها و مواد قندی شامل گلوكز، فروكتوز¹، مالتوز، ساكاروز، رافینوز² و     ملی بیوز³ است و وقتی محصولات تبدیلی آن با مقادیر مختصر پروتئین حیوانی تكمیل گردد ارزش غذایی بالایی پیدا می كند (9 و 61). گندم خواص منحصر به فردی برای پخت دارد و مهمترین آن ها الاستیسیته یا كشسانی گلوتن آن است. گلوتن پروتئینی است كه فقط در گندم و به مقدار كمتر در چاودار یافت   می شود و بقیه غلات فاقد این پروتئین با ارزش هستند(21). بر خلاف دانه ها و محصولات گیاهی دیگر گلوتن گندم باعث می شود تا خمیر در اثر تشكیل حباب های بسیار ریز گاز اكسید كربن حاصل از تخمیر طبیعی یا شیمیایی، ازدیاد حجم پیدا كند (12 و 70). این خاصیت منحصر به فرد اساس تولید نان را تشكیل می دهد. دانه گندم علاوه بر تأمین خوراك اصلی انسان، ساقه و كاه آن نیز برای تغذیه دام ها و همچنین در صنعت كاغذسازی و پوشش سقف ساختمان ها به كار رفته و در اكثر روستاها جهت تقویت زمین های زراعی استفاده می شود (12).

:

یکی از مهمترین دغدغه های عرفان اسلامی، توجّه به شریعت است زیرا بدون عمل به دستورات شریعت، مقصود نهایی برای عارف حاصل نخواهد شد. نزاع همیشگی عرفا و متشرعین مبنی بر این که گاه عارفان از شریعت در می گذرند و دین و عرفان در زمینه های مختلفی با هم اختلاف و تعارض دارند، نکته ای است که ظاهر برخی ابیات حافظ نیز به آن دامن می زند. حافظ در بسیاری از ابیات دیوانش عناصری از دین را مورد طنز و تردید و انکار قرار داده است دلایل وجود تضادهای ظاهری بین دین و عرفان در دیوان حافظ موضوع این پایان نامه است.

در این پایان نامه با هدف رسیدن به نظر و اعتقاد واقعی حافظ در زمینه دین و دین داری و اثبات عرفان عمیق او که هیچ گونه تضاد و تعارضی با دین ندارد، تضادهای موجود در دو دسته کلّی به شرح زیر رفع گردیده اند: ابیاتی که مخاطب آن متشرعین متظاهر و ریاکار عصرند و حافظ از سر انتقاد و اعتراض و حتّی لجبازی و تمسخر آنان چنان اظهار نظرهایی نموده است و دسته دیگر که حاوی نظرگاه درست و دقیق شاعر است و فقط در نگاه اوّل و در ظاهر آن ها، نکته ای منفی و متضاد استنباط می شود و حافظ با به کار بردن واژه ای در آن ابیات، خواننده اثرش را به غرض و مقصود اصلی خویش رهنمون می شود و نهایتاً باید گفت که حافظ هیچ نظر کلّی و قطعی و روشن و طنزآمیز در مورد انتقاد به عناصر دین نداشته و ندارد بلکه با دین داران ریاکار عصر در تعارض و تضاد است.

کلید واژه ها : حافظ ، عرفان ، دین ، تضاد ، اعتراض ، عشق

1. کلیات

1ـ1. مقدّمه

بی اغراق می توان گفت که حافظ یکی از بزرگ ترین غزل سرایان زبان فارسی است، شاعری شیرین سخن که لطف سخنش خدادادی است. صاحب نظران بسیاری در مورد این شاعر گرانقدر اظهارنظر نموده اند و مقاله داده اند و کتاب نوشته اند تا جایی که زمانی به مرز « حافظ بس » رسیدیم، یعنی دیگر اظهارنظر و بحث و جدل کافی است. بلی، بحث و جدل کافی است. در مقوله ی حافظ شناسی هر کسی از ظنّ خود یار او شده است و حافظ و افکار و ایمانش را، آنگونه که دوست داشته و خواسته، ترسیم نموده است. گاه او را در بالاترین درجات از ایمان می بینیم که از امام علی (ع) سرمشق می گیرد و گاه او را تا حدّ یک کفرگوی بی ایمان که اظهارات ضد و نقیض می نماید، می شناسیم. مقوله ی            حافظ­شناسی مقوله ی دیگرگونی است، از هر نوع فکر و نظر در آن یافت می شود. منکر حافظ او را سیاه دیده و معتقد به او، از اشعارش تأویل های عجیب و غریب نموده است و منصف هم او را سیاه و سفید دیده است، او را پاک اعتقاد دیده و منکر یا شکّاک قیامت. او را عارف دیده و دل بسته ی عشق زمینی و… .

و حال آنکه می دانیم « اجتماع نقیضین محال است ». نمی توان از دو جهان فقط طالب « خدا » شد و در عین حال در وقوع قیامت شک آورد. نمی توان شراب خوار بود و در شب قدر « برات » گرفت و اهل کشف و شهود بود.

بنده با بضاعت اندک علمی، خود را شایسته ی چنین پژوهشی نمی دیدم امّا به راستی کنجکاوی (به علت گونه گونی بازار حافظ شناسی) رغبت مرا برای انجام این پروژه مصمّم نمود و عزم خویش را جزم نمودم تا شاید گوشه ی کوچکی از حقیقت « حافظ » را آن گونه که واقعاً هست، روشن سازم. برای رسیدن به این مهم، اوّل تمام ابیاتی را که حافظ در مورد خود گفته بود، جمع آوری نمودم. در یکی از ابیات آمده بود که

حافظ چو آب لطف ز نظم تو می چکد                      حاسد چگونه نکته تواند بر آن گرفت

و از اینجا بود که جرقّه ای در ذهن من ایجاد شد که منِ کم ترین حافظ را با کمک خود حافظ بشناسم و تمام بدگمانی ها و تهمت ها و کفرگویی های منسوب به حافظ را با زبان و بیان حافظ حل نمایم و به همین انگیزه نگارش پایان نامه ام را آغاز نمودم.

از بزرگترین مشکلات سر راهم، انبوه کتاب ها و مقالاتی بود که در زمینه حافظ نوشته شده بود و نویسندگانش سال های سال در زمینه حافظ قلم زده بودند. گاه در مورد یک بیت با مقالات انبوهی مواجه می شدم. چیزی که باعث ایجاد انگیزه و ذوق و شوق من برای ادامه مسیر بود، تأثیرپذیری نویسندگان از هم بود. موافقان حافظ، هم نظر و شبیه به هم و مخالفان نیز همین طور. گویا برخی با خواندن یک مقاله به نگارش مقاله ای از جانب خود ترغیب شده بودند و این قدری کار مرا آسان تر می­کرد و پیشینۀ مطالعاتی من در زمینه عرفان اسلامی که حدود 5 سال از عمرم را برای آن صرف نموده بودم، باعث تسهیل فراوان تحقیقم شد چرا که در بسیاری از زمینه های عرفان اسلامی اطلاعات جامع و کاملی داشتم و البّته ذکر نکته ای ضروری می نماید و آن اینکه با توجّه به معلومات و اطّلاعاتی که از  لا به لای حدوداً 40 الی 50 جلد کتاب در زمینه های مختلف عرفانی به دست آورده ام، گاه از آن اطلاعات پایان نامه ام استفاده نموده ام.

پس از قدری تفحص و تحقیق این باور در من قوّت گرفت که در عرفان حافظ هیچ شبهه ای نیست و برای رسیدن به یقینی بیشتر، برخی کتب عرفانی و زندگی نامه های مراجع بزرگ و متشرعین عارف و نامی را خواندم و سپس آماده برای شنیدن تمام نقص ها، شبهات و ایراداتی که مخالفان حافظ بیان داشته بودند، شدم و از لا به لای اشعار حافظ برای تک تک شان جواب یافتم. جنس سخن حافظ را شناختم؛ ایهام گویی ها، معمابافی و رندی ها و به قول خودش رازهایش را دریافتم.

این رساله در 5 فصل تدوین شده است. فصل اوّل شامل بیان مسأله، اهمیّت و ضرورت تحقیق و… و فصل دوّم به تضاد دین و عرفان از منظر صاحب نظران پرداخته ام که

خرید فایل متن کامل این پایان نامه : 

 انصافاً خود موضوع یک پایان نامه مجزا است چرا که ناگفته­های بسیاری در زمینه نسبت یا تضاد بین دین و عرفان، عارف و صوفی، دین دار و عارف و… هست.

1ـ2. بیان مسأله ی تحقیق

حافظ شیرازی در سرودن غزلیّات عاشقانه ـ عارفانه، گوی سبقت را از همگان ربوده است. دیوان او مورد توجّه عام و خاص بوده و علاقمندان فراوانی دارد. خواننده حافظ با علم به این که اشعار حافظ برخاسته از مشرب عرفانی اوست، در لا به لای اشعارش تضادها و تناقضاتی را مشاهده می کند که در نگاه اوّل این گونه دریافت می شود که حافظ چندان متشرّع نبوده و در سلوک عرفانی حافظ، گذشتن از شریعت جایز است.

این پایان نامه درصدد پاسخگویی به دلایل وجود تضاد بین دین و عرفان در اشعار حافظ بوده و با توجّه به این که این تضادهای ظاهری هم جنس نبوده، بالطبع دلایل مختلفی هم خواهد داشت؛ هم چنین نکته حائز اهمیّت در این پایان نامه، پرداختن به دو نوع خاص از انواع تضادها و تناقضات ظاهری در دیوان حافظ است که با یک نگاه و دید جدید به این نتیجه مهم خواهیم رسید که تضادی وجود نداشته و شاعر با زبان رمز و اشاره درصدد بیان نکته ای ویژه می باشد.

1ـ3. پرسش های تحقیق

این تحقیق درصدد پاسخگویی به پرسش های زیر است:

1ـ دلایل اصلی وجود تضادهای ظاهری بین دین و عرفان در دیوان حافظ چیست؟

2ـ آیا حافظ راه رسیدن به عرفان واقعی (حقیقت) را در گذشتن از شریعت می داند؟

3ـ آیا حافظ قصد شوخی با مقدّسات را دارد؟

4ـ چه ابیاتی از دیوان حافظ باعث شده است که برخی او را بی دین تصوّر کنند؟

1ـ4. اهمیّت و ضرورت تحقیق

هدف از این تحقیق روشن کردن این مهم است که برای اظهارنظر در مورد شعر حافظ، اکتفای صرف به ظاهر اشعار، در واقع جفا به حافظ است. درد بزرگ حافظ که در اکثر اشعارش موج می زند، ظاهرسازی و ظاهر فریبی است. دردی که در هم عصران دیده و برای مبارزه با آن زبان مخصوص و فرهنگ واژگانی وارونه ای برای خویش ابداع نموده است؛ تا یادآور شود که اصالت در نیّت و عمل است.

1ـ5. پیشینه ی تحقیق

صاحب نظران بسیاری در مورد حافظ و اشعارش اظهارنظر نموده اند. در مورد بسیاری از واژه های شعرش کتاب ها نوشته شده است، از جمله در مورد میل به گناه و حتّی در مورد این که آیا او شراب می نوشیده است یا نه؟ مقاله های فراوانی با موضوع مشترک و اظهارنظرهای متفاوت و گاه حتّی متضاد و متناقض. و جالب این که هر نویسنده و صاحب نظری از نظرگاه خویش او را کاملاً مثبت و یا کاملاً منفی دیده است. و اگر کسی هم پیدا شده که به حافظ و شعرش منصفانه تر بنگرد، او را فردی متناقض معرّفی نموده است چرا که برخی او را شاعری عارف نامیده اند؛ عارفی که شراب می نوشد؛ معشوقه باز است؛ به قیامت معتقد است؛ پاک اعتقاد است ولی گاه به قیامت شک دارد و چون خیّام از اشعارش بوی انکار معاد می آید. گروهی او را بی دین و گروهی نیز او را متأثّر از مرام و مسلک مولایمان امام علی (ع) دانسته اند. بازار حافظ شناسی بازار رنگارنگی است؛ حال آن که هر انسان منصفی می داند که یک شخص دارای یک نوع اعتقاد است و چند رنگ و چند شکل نخواهد شد. بنابراین می توان دریافت که ابهامات بسیاری در مورد حافظ مانده است که هنوز به قول خودش « ناگفته مانده » است.

1ـ6. اهداف تحقیق

اهداف تحقیق را می توان در موارد زیر برشمرد:

1ـ بیان دلایل وجود تضادهای ظاهری در دیوان حافظ

2ـ تثبیت وجود بینش عمیق عرفانی در دیوان حافظ با دلایل محکم و متقن

3ـ روشن کردن این نکته مهم که حافظ با دین داری بحث دارد نه دین.

4ـ رساندن پیام ارزشمند حافظ به خوانندگانش که سلامت باطن بر ظاهر ترجیح دارد.

5ـ روشن نمودن این نکته مهم که حافظ تعمداً واژه هایی را برای رسیدن به هدفی خاص در کنار هم قرار می دهد.

1ـ7. فرضیه های تحقیق

1ـ از دلایل مهم وجود تضاد در شعر حافظ بیان اعتراض حافظ به متشرعین عصر خویش است.

2ـ حافظ راه رسیدن به حقیقت را در تبعیّت از شریعت و به جا آوردن آداب طریقت می داند و در گذشتن از شریعت و احکام دین هیچ نظر قطعی نداده است.

3ـ راز طنزها و شوخی با مقدّسات، در واقع بیان انتقاد او به زهد ریاکارانه متشرعین است؛ و در اکثر آن ها رازی نهفته است.

4ـ عرفان حافظ مبتنی بر عشق است و به همین خاطر گاه اظهارنظرهایی می کند که برای همگان قابل فهم نیست.

1ـ8. حدود قلمرو تحقیق

محدوده ی کار در این پژوهش بررسی ساختاری، زیباشناختی و محتوایی اشعار حافظ است. در این زمینه با توجّه به تسلّط کامل حافظ به قرآن، در مواردی که از لحاظ محتوایی در یک بیت نکته ای جدید و گاه عجیب بیان شده بود که از قطعیّت خاصّی برخوردار بود و ظاهراً در تضاد با دین، با رجوع به قرآن یا نهج البلاغه و کتب دینی، احکام مربوط به آن استخراج و شبهات مرتفع گردید.

زهکشی در مناطقی نظیر ایران که تولید محصولات کشاورزی در آنها بستگی به آبیاری دارد، امری اجتناب ناپذیر بوده و با توجه به نقش و اهمیت زهکشی زیرزمینی و توجه ویژه به آن جهت کنترل سطح ایستابی، یافتن راه حلهای جدید و اقتصادی تر، خصوصا در ارتباط با تولید و بکارگیری انواع جدید لوله و مواد پوششی اطراف آنها ضروری است(حسن اقلی و لیاقت1383).

زهکشی عبارت است از خارج نمودن آب و املاح اضافی از خاک. زمینهایی که آبیاری می شوند به یک سیستم زهکشی نیازمند هستند و این زهکشی می تواند طبیعی باشد و یا به علت نوع خاک و سایر عوامل زمین شناسی مصنوعا تعبیه شود. در بعضی موارد نیز زهکشی مصنوعی تکمیل کننده زهکشی طبیعی می باشد(بای بوردی، 1387). زهکشی زیرزمینی یک تکنیک برای جابجا کردن آب اضافی از زمین به منظور ایجاد شرایط مناسب برای تولید محصول می باشد. در شرایطی که این احتمال وجود دارد که ذرات خاک وارد لوله های زهکشی شوند مواد مناسبی باید در اطراف لوله های زهکشی قرار داده بشوند (سکندار[1]، 1983).

بر اساس آمار موجود، 150 تا 170 میلیون هكتار از 240 تا 250 میلیون هكتار اراضی آبی جهان به طریق سطحی و یا زیرزمینی زهكشی می­ شود. مساحت اراضی­ای كه به زهكش­های زیرزمینی مجهز است به درستی معلوم نیست، اما واضح است كه احداث زهكش­های زیرزمینی در جهان به طور فزاینده­ای رو به گسترش است. در كشور ایران در سال­های گذشته سرمایه ­گذاری عظیمی برای توسعه آبیاری انجام گرفته است به طوری كه سطح كل اراضی تحت شبكه ­های مدرن آبیاری که در حال حاضر 2/1 میلیون هكتار می باشد، با اجرای طرح­های جدید به 9/1 میلیون هكتار خواهد رسید و متاسفانه بخشی از این اراضی به علت آبیاری بی­رویه یا فقدان سیستم زهكشی، زه­دار شده ­اند(کمیته ملی آبیاری و زهکشی، 1381).

در مطالعات و طراحی شبکه های زهکشی به علت عدم توجه کافی به تجارب منطقه ای داخل کشور و اتکاء به مطالعات و تحقیقات منابع خارجی و روش های توصیه شده در منابع علمی خارجی اغلب نتیجه مطلوبی نداشته است. در بیشتر پروژه های زهکشی شکست خورده عامل اصلی، طراحی و اجرای نا مناسب پوشش اطراف لوله های زهکشی گزارش شده است. بنابراین در طرحهای زهکشی زیرزمینی اهمیت طراحی و اجرای صحیح پوشش اطراف لوله های زهکشی به مراتب بیش از پارامترهای دیگر طراحی است. پوششها بخش جدایی ناپذیر سیستم های زهکشی هستند که آسیب دیدن آنها موجب آسیب دیدن کل سیستم زهکشی می شود (قانع، 1385). اگرچه پوششها راندمان زهکشی را از طریق کاهش مقاومت ورودی به زهکش افزایش می دهند ولی بیش از همه برای جلوگیری از ورود و آبشویی ذرات خاک به درون زهکش به کار می روند. بنابراین پوششها بخصوص در خاکهای شنی غیر چسبنده مورد نیاز هستند و در خاکهای رسی چسبنده و پایدار نیازی به بکارگیری پوششهای زهکشی نیست(دایریکس و یونکونگلو[2]،1982).

علیرغم توسعه وسیع ساخت و کاربرد مواد مصنوعی در سطح جهان، کاربرد این مصالح در ایران هنوز آنچنان که شایسته می باشد مورد استقبال چندانی قرار نگرفته است که از جمله دلایل آن، می تواند عدم وجود تجربه و سابقه کاربرد این مصالح در ایران باشد. با توجه به رشد روزافزون صنایع پتروشیمی در كشور و تولید داخلی زمین بافتها با کیفیت مناسب و با بهره گیری از مواد پلیمری مصنوعی و ضایعات الیافی حاصل از کارخانجات فرش و موکت، جایگزینی آنها با مصالح سنتی از نظر اقتصادی بسیار مقرون به صرفه و عملی می باشد(حسن اقلی و لیاقت، 1383).

2- مروری بر پژوهش های پیشین

1-2- پوشش های زهکشی

به ماده متخلخلی كه در اطراف یک زهكش زیرزمینی برای محافظت در برابر رسوب­گذاری و بهبود عملكرد هیدرولیكی آن قرار داده می­ شود پوشش زهكش[1] اطلاق شود(کمیته ملی آبیاری و زهکشی، 1383). پوششهای زهکشی و صافی ها[2] دو تکنیک متفاوت برای حل مشکلات زهکشی هستند. پوششهای زهکشی مواد نفوذ پذیری مانند گراول هستند که در اطراف لوله زهکش به منظور بهتر کردن شرایط جریان آب قرار داده می شوند. صافی ها در زهکشی نیز مواد نفوذ پذیری هستند مانند ژئوتکستایلها، که به منظور جلوگیری از ورود ذرات ریز دانه از خاک اطراف لوله زهکش توسط جریان آب زیر زمینی به درون لوله زهکشی به کار برده می شوند(وزارت کشاورزی و غذا[3]، 2000).

امروزه به منظور بیان پوشش اطراف لوله های زهکشی بدون توجه به نقش آن عمدتا از واژه پوشش استفاده می شود. در واقع پوشش لوله های زهکش، از ضروری ترین

خرید فایل متن کامل این پایان نامه : 

 بخشهای هر سیستم زیرزمینی است که در خاکهای ناپایدار استفاده از آن کاملا ضروری می باشد(کیخا، 1377).

پیلسبوری[4] (1967) انواع فیلترهای مختلف را مورد بررسی قرار داده است و عدم موفقیت برخی پروژه­ ها را مدیون فیلتر نامناسب می­داند. دنیس و ترافورد[5] (1976) در آزمایشی به این نتیجه رسیدند در صورت استفاده از فیلتر در یک سیستم زهكش، فاصله لوله­های زهكش را تا 120 درصد می­توان اضافه نمود.                                                                    

پس از حفر ترانشه­ای كه در آن تنبوشه­ها قرار داده می­شوند معمولاً اطراف تنبوشه را با مواد نفوذپذیری می­پوشانند. استفاده از این مواد به منظور تأمین نكات زیر می­باشد:

ب – بهبود هدایت هیدورلیکی در اطراف لوله: موادی كه در اطراف لوله قرار داده می­شوند معمولاً‌ دارای نفوذپذیری زیادی می­باشند كه این امر سبب می­ شود كه افت انرژی در محل ورود آب به لوله و‌ سرعت آب در محل فیلتر كاهش پیدا كند و ذرات معلق آب رسوب کرده و به داخل لوله راه پیدا نكند. این دو منظور زمانی حاصل می­ شود كه ضخامت پوشش حداقل 5 تا 10 میلی­متر و مقدار ضریب K در آن حدوداً‌ 10 برابر ضریب هدایت هیدرولیكی خاك باشد(بای بوردی، 1387).

د – برای تثبیت بستر طبیعی خاكی كه تنبوشه­ها در آن قرار داده می­شوند.

انواع پوشش­ها بر اساس مواد متشكله­شان به سه دسته زیر تقسیم می­شوند:

2-1-1 – پوشش ­های معدنی[8]

پوشش ­های معدنی به طور عمده شامل شن درشت،‌ سنگریزه­های ریز و سنگ­های شكسته شده است، كه به هنگام نصب لوله زهكشی با دانه بندی مشخص در زیر و اطراف آن قرار داده
می­شوند كه در این پوشش­ها، نقش صافی بودن آن ها مطرح است. در مورد خصوصیات فیلترها از نظر اندازه و دانه­بندی آن ضوابط گوناگونی توسط سازمان حفاظت خاك امریكا[9] و دفتر عمران امریكا[10] تهیه شده است كه می­توان نتایج این تحقیقات را در طرح­های زهكشی به كار برد. این پوشش­ها اگر به خوبی طراحی و جاگذاری گردند، كاملاً مورد اطمینان هستند زیرا حجیم بوده و می­توانند مقدار نسبتاً زیادی از مواد خاكی را در خود نگه دارند. این مواد در اكثر شرایط با موفقیت نقش خود را در دراز مدت ایفا نموده ­اند. پوشش ­های سنگریزه­ای دانه­بندی شده كه به طور مناسب طراحی شده ­اند از نظر فیزیكی، پوشش ­های ایده­آلی به شمار می­روند. گراول­های دانه­بندی شده باید یكنواخت و به صورت مخلوط دانه­بندی شده مناسبی از شن تمیز و سنگریزه عاری از سیلت،‌ رس و مواد آلی باشد(کمیته ملی آبیاری و زهکشی،1383).

در مواردی كه لوله­های زهكشی دارای قابلیت انعطاف­پذیری زیادی هستند كاربرد پوشش ­های گراول­ای ضروری است زیرا این نوع پوشش­ها علاوه بر نقش فیلتری و هیدرولیكی باعث می­شوند كه یک بستر پایدار برای محافظت لوله در برابر تكانهای عمودی ناشی از بار وارده از طرف خاك به هنگام نصب یا بعد از آن بوجود آید(دایریکس، 1979).

2-1-2- پوشش ­های آلی[11]

مواد پوششی آلی شامل كاه و پوشال، كلش غلات،‌ كلش كتان، كلش برنج، برگ سرو، خیزران، چوب ذرت، خرده­های چوب، نی، غلاف خار و بن، كتان خردشده، ساقه­های كتان، چمن، تورب و الیاف نارگیل می­باشند كه در مواردی كه هم نقش نگهداری ذرات و هم نقش هیدرولیكی پوشش مهم است، به صورت حجیم به كار می­روند. این مواد ممكن است به صورت نامنظم و نامتراکم روی لوله­های زهكشی در داخل ترانشه ریخته شوند، و یا ممكن است به صورت مواد از قبل پیچیده^ء حلاجی شده[12] دور لوله زهكش قرار داده شوند. درگذشته نه چندان دور این مواد را به صورت نوارهایی در بالای لوله­های زهكش به كار می­برده­اند كه این روش اكنون منسوخ گردیده است(کمیته ملی آبیاری و زهکشی، 1383).

پوشش ­های آلی در اكثر كشورهای اروپای غربی به كار برده می­شوند اما در مناطق مرطوب بخش شرقی آمریكا و كانادا كمتر مورد استفاده قرار می­گیرند(دایریکس، 1990). در هلند الیاف نارگیل و یا مخلوط آن دو به صورت حجیم به كار برده می­ شود(دایریکس، 1992). مشكل عمده این پوشش­ها اینست كه اغلب مورد تجزیه بیولوژیكی قرار می­گیرند و در صورتی كه pH خاك بیش از 6 باشد بعد از 2 تا 5 سال به طور كامل تجزیه می­شوند(ون زیجتز[13]، 1992).

ریمیدیس و دایریکس[15] (2003) در لیتوانی طی یک تحقیق چهارساله بین سالهای 98-1994 نشان دادند که استفاده از پوشش خاک اره سبب بهبود کارکرد سیستم زهکشی گردید.

[1]– Envelope

[2] – Filter

[3] -Ministry of Agriculture and Food

[4]– Pillsburry

[5] -Dennis and Trafford

[6]– Bedding function

[7]– Gravel

[8]– Granular envelopes

[9]– USSCS, United States Soil Conservation Service

[10] -USBR, United States Bureau of Reclamation

[11]– Organic material

[12]– PLM, Pre-wrapped loose Material

[13] – Van Zeijts

[14] -Coniferous tree

[15] – Rimidis and Dierickx

[1] – Sekendar

[2] – Dierickx and Yuncunglu

[3] – Geotextile

1- بسته به رقم رنگ پوست و آب میوه قرمز می شود.

2- بایستی اسیدیته آب میوه پایین تر از 85/1 درصد باشد. (بی نام، 1387).

تأخیر در برداشت باعث کاهش وزن، کاهش شفافیت و مرغوبیت دانه، افزایش درصد آلودگی به کرم گلوگاه، افزایش درصد ترکیدگی و کاهش خاصیت انبارمانی میوه می­گردد. پایمرد (1391) گزارش داد ارتباط معنی داری بین کیفیت میوه و زمان برداشت میوه انار وجود دارد.

از عوامل مؤثر در افزایش انبارمانی میوه­ ها، کاهش سرعت رسیدن و تنفس و به تعویق انداختن مرحله پیری می­باشد که بدین منظور باید رطوبت میوه حفظ شود (اثنی عشری و زکائی خسروشاهی ، 1387). یکی                از روش­هایی که برای جلوگیری از اتلاف رطوبت در میوه انار مورد استفاده قرار می­گیرد، پوشاندن میوه با یک ماده جلوگیری کننده از اتلاف رطوبت می­باشد. یکی از این ترکیبات واکس­ها هستند، واکس ها از تبخیر آب و چروک شدن پوست میوه جلوگیری کرده و زمان انبارداری را طولانی تر می کنند. واکس­ها همچنین ضایعاتی مانند سرمازدگی و قهوه­ای شدن را کاهش داده و در طول دوره انبارداری تعرق را کمتر می­ کند ضمن این­که باعث حفظ یا بهبود کیفیت ظاهری میوه می­شوند (اوبنلند^[14]، 2008). واکس­ها به تنهایی یا همراه با تیمارهای دیگر به کار          می­روند. گزارش شده است استفاده از آب گرم درمانی و واکس پرونولیج^[15] باعث حفظ کیفیت میوه انار و کاهش درصد آلودگی میوه گردید (بی­نام، 1387). گزارش گردیده است، آگاهی مصرف­ کنندگان محصولات باغبانی از خطرات استفاده از ترکیبات شیمیایی که در مرحله پس از برداشت استفاده می­ شود محققان این رشته را برآن داشته که استفاده از ترکیبات طبیعی را در کنترل ضایعات انباری گسترش دهند. استفاده از واکس­های طبیعی یا ترکیبات روغن­های گیاهی نمونه ای از این تلاش ها می‏باشد (بروک^[16]، 1979).

صمغ آکاسیا یا صمغ عربی سفید رنگ و محلول در آب است و به طور عمده شامل کربوهیدرات است. صمغ آکاسیا از دو گونه ی آکاسیا به نام های Acasia seyal و Acasia senegal استخراج می­ شود. صمغ عربی ترکیب پیچیده­ای از ساکاریدها و گلیکوپروتئین­ها می­باشد. این صمغ خوراکی، پایدار کننده و امولوسیون کننده­ اسانس و طعم میوه است. (ویلیام و فیلیپ[17]، 1998). صمغ عربی پوشش جدید خوراکی است که جهت کاهش اتلاف رطوبت و حفظ و نگهداری محصولات باغبانی به مدت طولانی استفاده می­ شود (کریل ,2006؛ علی و همکاران،2010؛ عباسی و همکاران، 2009).

یکی از دیگر ترکیباتی که جهت کاهش اتلاف رطوبت و حفظ و نگهداری میوه در طول دوره انبارداری استفاده می­ شود کاربرد روغن است. استفاده از روغن کاهش وزن و تعرق میوه را در طول دوره انبارداری کاهش می­دهد (دوریا و همکاران^[18]، 2007). جو و همکاران[19] (2005) گزارش دادند که استفاده از روغن­های گیاهی سلول­های غشا پوست میوه را تثبیت کرده و پیری سلول را به تأخیر می­اندازد. در میوه­ های سیب تیمار شده با روغن­های طبیعی، فسفولیپیدها و روغن­های گیاهی از تجزیه کلروفیل جلوگیری نمود.

به منظور جلوگیری از کاهش رطوبت و حفظ خصوصیات کیفی میوه انار در طی انبارمانی تاثیر مواد پوششی صمغ عربی، روغن بادام تلخ و سیلیکات سدیم مورد بررسی قرار گرفت، بنابراین پژوهش حاضر به منظور بررسی موارد زیر انجام گردید:

1- استفاده از روغن بادام تلخ باعث کاهش از دست دادن آب و چروکیدگی پوست میوه انار و جلوگیری از کاهش کیفیت پوست میوه انار می­ شود.

2- استفاده از سیلیس موجب حفظ کیفیت پوست میوه انار میشود.

خرید فایل متن کامل این پایان نامه : 

3- افزودن سیلیس به صمغ عربی یا روغن بادام تلخ باعث افزایش کارایی صمغ عربی در حفظ کیفیت پوست میوه انار می شود.

1 Opara etal.

[2] Duman et al.

[3] Super fruit

[4] Aseri et al.

[5] Melgarejo et al.

[6] Seeram et al.

[7] Holland and Bar-Yaakov

[8] Fawole et al.

1 Zhang and Zhang

[10] Abbot

1 Holcraft et al.

2 Murata

1 Obenland et al.

2 Pronolage

3 Brooks

4 Williams and Phillips

1 Dorria et al.

2 Ju et al.

3 Silicon

4 Ma et al.

5 Cherift et al.

6 Kidane et al.

خشكسالی گرانترین بلای طبیعی است به طوری كه سالانه به طور متوسط بین 6 الی 8 میلیارد دلار خسارت جهان به بار می آورد. سواحل جنوبی دریای خزر كه سه استان مهم گیلان – مازندران – گلستان را در خود جای داده است و قطب كشاورزی، دامپروری و. . . می باشد. با توجه به نیاز آبی كشت برنج 8000 متر مكعب در هكتار و باغداری 2140 متر مكعب در هكتار و با عنایت به اینكه بیش از 60% آب رودخانه های بزرگ و كوچك در این استان هدر می رود در شرایط خشكسالی و كمبود آب خسارت شدیدی از نظر بخش كشاورزی و دامپروری و حتی فعالیتهای صنعتی می بیند و سبب كاهش جدی منابع آب شیوع بیماری ها و آفات گیاهی و آتش سوزی جنگل و مراتع و كاهش درآمدها و به دنبال آن مهاجرت نیروی انسانی از روستا به شهر می گردد. سرسبزی منطقه بسیاری از مشكلات كمبود آب را پوشانده است و كمتر كسی به ذهنش خطور می كند كه واقعا خشكسالی شدیدی در این منطقه وجود دارد. بنابراین شناخت و پایش خشكسالی ها و كنترل آنها در چنین مناطقی از اهمیت ویژه ای برخوردار است (سایت سازمان هواشناسی).

با توجه به موارد فوق این تحقیق در نظر دارد تا با بهره گرفتن از روش های موجود به بررسی شدت و تداوم و فراوانی خشکسالی های اقلیمی در شرق گیلان( حوضه سموش) پرداخته، لذا تحقیق حاضررا به شش فصل زیر تقسیم می نمائیم:

فصل اول : طرح تحقیق

فصل دوم : مبانی نظری تحقیق

فصل سوم : ویژگیهای طبیعی محدوده تحقیق

فصل چهارم: مواد و روشها می باشد.

فصل پنجم : یافته های تحقیق

فصل ششم : تفسیریافته ها و پیشنهادات و پاسخ به فرضیات ومنابع و مآخذ می­باشد.

 1-1. بیان مسئله

1-2. سوال تحقیق

آیا در حوضه سموش خشکسالیهای اقلیمی وجود دارد؟

آیا خشکسالیهای اقلیمی در حوضه سموش شدت و تداوم دارد؟

خرید فایل متن کامل این پایان نامه : 

1-3. اهداف تحقیق

– بررسی شدت و تداوم خشکسالی های اقلیمی در حوضه سموش

– شناخت نوع خشكسالی در سطح حوضه

– ارائه راهکار های مناسب جهت رفع یا مقابله با خشکسالی

 1-4. فرضیه

در حوضه سموش خشکسالیهای اقلیمی وجود دارد.

خشکسالیهای اقلیمی در حوضه سموش شدت و تداوم دارد.

1-5. نوع روش تحقیق

روش تحقیق توصیفی و تحلیلی با اهداف کاربردی و با بهره گرفتن از مطالعات کتابخانه ای و اسنادی می باشد

1-6. روش گردآوری اطلاعات

روش گرد آوری اطلاعات بصورت کتابخانه ای، اسنادی و میدانی می باشد. در این تحقیق به لحاظ ماهیت نظری-کاربردی بودن آن و مباحث مطرح شده از دو روش مطالعه اسنادی و میدانی استفاده شده است. در روش مطالعه اسنادی از شیوه های جمع آوری اطلاعات، داده ها، آمارها بهره جویی از کتابخانه ها و آرشیو سازمانها و اینترنت استفاده گردیده است. در روش میدانی نیز از مشاهدات عینی و مصاحبه بهره گرفته شده است.

1-7 . ابزارگردآوری اطلاعات

ابزار گردآوری اطلاعات در روش کتابخانه ای بصورت فیش برداری، جدول، نقشه و کروکی. . . و شبکه های کامپیوتری بوده و در روش میدانی نیز از نقشه، مشاهده، مصاحبه و دوربین عکاسی و عین استفاده شده است. شبکه های کامپیوتری – مشاهده ( سطحی و آزاد) بانک های اطلاعاتی و پرسش نامه و مشاهده است.

1-8 . روش تجزیه و تحلیل اطلاعات

جهت تجزیه و تحلیل بررسی شدت و تداوم و فراوانی خشکسالی های اقلیمی در شرق گیلان (حوضه سموش) ابتدا داده های اسنادی و کتابخانه ای را جمع آوری نموده و سپس با بهره گرفتن از نرم افزار های آماری طبقه بندی نموده و درنهایت با بهره گیری از شبکه های کامپیوتری و مشاهده (سطحی و آزاد) به تجزیه و تحلیل آنها اقدام نموده و درنهایت پس از استخراج نهایی و بدست آوردن داده های کمی با بهره گرفتن از جدول و نمودار به تجزیه و تحلیل آنها پرداخته می شود.

1-9. سوابق تحقیق

1-10. محدودیتهای تحقیق

انجام تحقیقات در کشورمان همواره با مشکلات متعددی روبرو می باشد از آن جایی که فراهم بودن اطلاعات رکن اساسی را تشکیل می دهد، فقدان این اطلاعات از جمله مشکلات ایجاد شده برای کار پژوهش بوده است از جمله محدودیتها و موانع تحقیق را می توان در موارد زیر خلاصه کرد:

– عدم وجود آمار و اطلاعات دقیق و مدون

– عدم همکاری سازمان هواشناسی به دلیل فروش اطلاعات بارش  

– عدم وجود کارهای مشابه با توجه به موضوع تحقیق

1-11. قلمرو تحقیق

حوضه آبخیز سموش در مختصات جغرافیایی 50 درجه و 16 دقیقه و 43 ثانیه تا 50 درجه و 23 دقیقه و 16 ثانیه طول شرقی و 36 درجه و 50 دقیقه و 58 ثانیه تا 37 درجه و 0 دقیقه و 36 ثانیه واقع شده است. این حوضه از شمال به حوضه رحیم آباد، از جنوب به حوضه آبخیز آب ریزنه بن، از غرب به زیر حوضه های درازلات و زیاز و از سمت شرق نیز به حوضه آبخیز خشكه رود منتهی می شود. مساحت حوضه فوق 10387 هكتار می باشد. نقشه 1-1 موقعیت حوضه آبخیز سموش را در کشور، استان و شهرستان نشان می دهد.